دیدار رفقا در کاخ سفید/ سلمان، ترامپ را دوست واقعی مسلمانان خواند
- ابتدا انتظار می‌رفت این دیدار تنها به یک ملاقات کوتاه و خوشامدگویی منتهی شود اما در آخرین لحظه به ناگاه ناهار رسمی تبدیل به یک فرصت برای مهمان و میزبان شد تا در آن در خصوص جنگ یمن و شرایط داخلی این کشور گفت وگو کنند.
برنامه دیدارهای کاخ سفید به حدی فشرده شده است که با یک تغییر کل برنامه‌ها جابه‌جا می‌شود. در حالی که بنا بود آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان روز سه‌شنبه در کاخ سفید حضور داشته باشد و با دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا دیدار کند ناگهان به بهانه شرایط بد جوی سفر به واشنگتن لغو و به روز جمعه موکول می‌شود. از سوی دیگر در حالی که بنا بود محمد بن سلمان جانشین ولیعهد و وزیر دفاع عربستان در روز پنجشنبه با دونالد ترامپ در واشنگتن دیدار کند به ناگاه برنامه تغییر کرد و سه‌شنبه بعد از ظهر به وقت شرق امریکا طرفین با یکدیگر دیدار کردند.
با این حال در میهمانی ناهاری که دونالد ترامپ برای محمد بن سلمان در کاخ سفید ترتیب داده بود طرفین تلاش کردند با امید زیادی به سمت بهبود روابط پیش بروند چرا که پس از روابط نه چندان خوب دولت اوباما با عربستان سعودی به خصوص پس از توافق هسته‌ای با ایران اکنون مقامات عربستان سعودی امید بسیار زیادی به دولت جدید امریکا بسته‌اند تا بتوانند یک‌بار دیگر روابط را با متحد استراتژیک خود بهبود ببخشند.
یمن، سوژه‌ای روی میز ناهار
عربستان مدعی است حوثی‌ها در یمن مورد حمایت ایران هستند و این گروه را به برکناری دولت قانونی یمن در صنعا متهم می‌کند. همین ادعاها و بهانه‌ها باعث شده تا عربستان حملات هوایی را در طول دوسال گذشته علیه مردم مظلوم این کشور به راه اندازد. عربستان سعودی اکنون به‌شدت تحت فشار از سوی مجامع بین‌المللی برای جنایت‌هایی است که علیه مردم مظلوم یمن و کودکان این کشور انجام داده است. در دوره دولت باراک اوباما بخشی از فروش تسلیحات به این کشور محدود شد، حالا باید دونالد ترامپ تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد از سرگیری فروش سلاح به عربستان سعودی را از سر بگیرد یا خیر!
تلاش برای دلبری سیاسی
ترامپ علاقه‌مند است به عنوان رییس‌جمهور جدید امریکا شرایط جدیدی را به نمایش بگذارد و محمد بن سلمان نیز اقداماتی بلند‌پروازانه را در سر می‌پروراند و قصد دارد مسائل مهم عربستان سعودی را با فشارها و لابی‌های مختلف برطرف کند. نه ترامپ و نه محمد بن سلمان هیچ صحبتی با خبرنگاران نکردند و تنها در دفتر بیضی شکل کنار یکدیگر حاضر شدند تا عکاسان از آنها عکس بگیرند و سپس با معاونان و دستیاران ارشد خود به پشت میز ناهارخوری رفتند و مشغول به صرف ناهار شدند که همزمان مذاکرات خود را نیز در راستای آن انجام دادند.
به نظر می‌رسد که دونالد ترامپ در مذاکرات دو‌جانبه قصد داشته تا حمایت جدی عربستان سعودی برای ایجاد منطقه امن در سوریه را جلب کند. دولت امریکا استدلال می‌کند که ایجاد مناطق امن در سوریه می‌تواند به مهاجران و پناهجویانی که از این کشور قصد خروج دارند یا در کشورهای همجوار آواره شده‌اند، کمک کند تا شرایط بهتری پیدا کنند اما این موضوع می‌تواند سرآغاز چند پاره شدن سوریه و استقرار تروریست‌ها و مخالفان سوری در این منطقه از سوریه باشد.
همچنین دونالد ترامپ و حلقه درونی کاخ سفید در ارتباط با عربستان سعودی این کشور را یک جزء حیاتی از استراتژی کاخ سفید درخاورمیانه و همچنین خروج از بن‌بست میان اسراییل و فلسطین می‌داند. به گزارش نیویورک‌تایمز، جرد کوشنر به عنوان داماد و مشاور ارشد دونالد ترامپ بناست نقش مهمی را در راستای برقراری صلح بین دو طرف ایفا کند.
کارشناسان معتقدند که رییس‌جمهور و مشاور ارشد او عربستان را بخش مهمی از خاورمیانه و یک کشور مهم می‌دانند که می‌توانند رابطه‌ای مثبت را با یکدیگر برقرار کنند. سیمون هندرسون، مدیر برنامه‌های سیاست انرژی خلیج فارس در موسسه واشنگتن معتقد است که دولت جدید قصد دارد به روشنی وجه تمایز خود را با دولت باراک اوباما نسبت به سیاست‌هایش در قبال عربستان سعودی به نمایش بگذارد.
عربستان سعودی و همسایگان عرب این کشور در حاشیه خلیج فارس در خصوص ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ عمدتا خوش‌بین هستند. دلیل این موضوع هم سرخوردگی عجیبی بود که در این کشورها از سیاست‌های باراک اوباما رییس‌جمهور سابق این کشور در خاورمیانه به وجود آمد. آنها به‌شدت تلاش کردند تا باراک اوباما را وارد مسائل خاورمیانه و به خصوص درگیر جنگ سوریه کنند اما در نهایت نا موفق بودند. آنها با توجه به پس زمینه کسب و کار دونالد ترامپ و عدم علاقه او به مباحث حقوق بشر و از همه مهم‌تر خط و مشی سخت او نسبت به ایران سعی دارند تا دولت جدید امریکا را با سیاست‌های خود در خاورمیانه نزدیک‌تر کنند.
جبران روزهای ناکامی در دوره اوباما
بروس ریدل، عضو ارشد موسسه بروکینز در مصاحبه با نیویورک‌تایمز می‌گوید: کشورهای حاشیه خلیج فارس از رفتن اوباما بسیار خوشحال بودند. ریدل می‌افزاید: پادشاهی عربستان اعتماد به نفس خود را در دوره ریاست‌جمهوری اوباما به خصوص پس از بهار عربی در کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا که در سال ٢٠١١رخ داد از دست داده بود و در دوره اوباما رهبران کشورهای خاورمیانه به مانند عبدالفتاح سیسی در مصر در مورد مباحث حقوق بشری به‌شدت تحت فشار بودند.
ریدل می‌افزاید: به‌طور واضح مشخص است که دونالد ترامپ نگران موضوعات حقوق بشر و آزادی نیست. به عنوان نمونه عبدالفتاح السیسی می‌تواند تبدیل به بهترین دوست او در مصر شود. وی تاکید می‌کند، بسیاری از این کشورها از اولویت‌ها و حساسیت‌های پیشین ایالات متحده در طول چهارسال آینده خارج خواهند شد و ایران به میزان زیادی مورد توجه قرار خواهد گرفت. ریدل عنوان می‌کند که اگر به چهره ترامپ و محمد بن سلمان نگاه کنید، متوجه می‌شوید که نیازی نیست آنها نگران هیچ چیزی باشند.
اما با این وجود می‌توان گفت که کماکان عربستان سعودی نیز به مانند بسیاری از دیگر کشورهای جهان با نگرانی به شرایط امریکا نگاه می‌کند زیرا هنوز در خصوص صلاحیت عمومی دولت نگرانی وجود دارد و از آنجا که او هیچ تجربه‌ای در امور مدیریتی و در امور سیاسی ندارد همین امر آنها را نگران می‌کند. از طرفی دیگر دونالد ترامپ برخی سیگنال‌های متفاوت را در روزهای آغازین شروع به کار خود در کاخ سفید به کشورهای جهان اسلام ارسال کرد که از جمله آن می‌توان به امضای قانون ممنوعیت ورود اتباع هفت کشور عمدتا مسلمان به ایالات متحده اشاره کرد. با وجود اینکه بیشتر افرادی که در طرح‌ریزی و انجام عملیات تروریستی ١١ سپتامبر، عربستانی بودند، اما عربستان سعودی در لیست ممنوعیت‌های ترامپ قرار نگرفت و عملا حذف شد.
محمد بن سلمان به جای محمد بن نایف
بوروس ریدل معتقد است که دولت دونالد ترامپ و به ویژه جیمز متیس وزیر دفاع دولت رسما معتقدند که ما نیاز داریم تا سیگنال‌های روشن و مشخصی را برای ارتباط با عربستان سعودی ارسال کنیم و بهترین راه برای انجام این کار محمد بن سلمان پسر مورد علاقه پادشاه برای جانشینی خود است.
حتی این رویه را نیز می‌توان بر خلاف سیاست‌های باراک اوباما دانست که قصد داشت روابط نزدیک‌تری با محمد بن نایف، ولیعهد پادشاه عربستان برقرار کند و بیشتر علاقه‌مند به ارتباط با او بود.
با این حال اکنون شاهزاده محمد بن سلمان ٣١ ساله جانشین ولیعهد عربستان سعودی به حساب می‌آید. او بر آرامکوی عربستان سعودی به عنوان بزرگ‌ترین شرکت نفتی جهان تسلط دارد. وی همچنین به عنوان وزیر دفاع در کشور خدمت می‌کند و حضور عربستان در یمن و آغاز حملات به این کشور را بسیاری نقشه محمد بن سلمان می‌دانند. زیرا مقامات سعودی قدرت گرفتن حوثی‌ها در یمن را به عنوان یک تهدید برای امنیت ملی خود می‌دانند. ولی این جنگ نیز تا حدودی برای ایالات متحده سود آور بوده است، چرا که عربستان سعودی به عنوان یک خریدار عمده سلاح‌های امریکایی به حساب می‌آید که نیاز عمده عربستان به تسلیحات موجب سودآوری مالی برای امریکا می‌شود.
شاهزاده محمد به عنوان یک نیروی پشت پرده طراح برنامه چشم‌انداز ٢٠٣٠ عربستان سعودی شناخته می‌شود که بناست طی این طرح پادشاهی عربستان وابستگی خود به نفت را کاهش دهد. اکنون در حالی که شاهزاده محمد در واشنگتن است، پدرش ملک سلمان در یک تور آسیایی با هدف جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای پادشاهی به سر می‌برد.
طبق برنامه‌ریزی‌ها بنا بود که دونالد ترامپ بخش زیادی از روز خود را صرف ملاقات با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان کند که توفان و برف در شمال شرقی ایالات متحده موجب شد تا سفر مرکل به جمعه موکول شود و همین موضوع فضا را برای محمد بن سلمان به وجود آورد تا وقت بیشتری را در کنار دونالد ترامپ باشد و با او مذاکره کند.
لازم به ذکر است که در این مذاکرات مایک پنس معاون اول رییس‌جمهور، مک مستر مشاور امنیت ملی کاخ سفید و استفان بنون استراتژیست ارشد رییس‌جمهور حضور داشتند. همچنین رینس پریبیوس، به عنوان رییس کارکنان کاخ سفید و جرد کوشنر به عنوان مشاور ارشد دونالد ترامپ در این نشست حضور داشتند. انتظار می‌رود که محمد بن سلمان به عنوان وزیر دفاع عربستان در اواخر این هفته با جیمز متیس، وزیر دفاع ایالات متحده دیدار و گفت‌وگو کند.
وجه مشترک کم سابقه
بسیاری معتقدند که دیدار ترامپ و محمد بن سلمان می‌تواند به یک نقطه عطف تاریخی در روابط ایالات متحده و عربستان سعودی بدل شود. آنگونه که مشاور محمد بن سلمان در امریکا مدعی شده است دیدگاه‌های مشترک دو رهبر در خصوص ایران به عنوان یک تهدید امنیتی منطقه‌ای را مورد ستایش قرار داده است. آنگونه که مشاور محمد بن سلمان در بیانیه‌ای عنوان کرده: این جلسه یک نقطه عطف تاریخی در روابط بین دو کشور پس از یک دوره اختلاف نظر در بسیاری از مسائل در گذشته بوده است. وی افزود: در جلسه میان دو طرف مسائل مربوط به بازسازی روابط بین دو کشور در عرصه‌های سیاسی، نظامی، امنیتی و اقتصادی مطرح شد.
به گزارش رویترز، عربستان سعودی از دولت باراک اوباما به‌شدت در خصوص مذاکرات و توافق هسته‌ای ایران ناراحت و نگران بود. تحلیلگران منطقه‌ای معتقدند که ریاض و دیگر متحدان این کشور در خلیج فارس، دونالد ترامپ را رییس‌جمهوری قوی می‌دانند که می‌خواهد روابط خود با این کشورها تقویت کند و بتوانند به عنوان یک شریک استراتژیک در منطقه و برروی دشمنی با ایران حساب کنند.
آنگونه که مشاور محمد بن سلمان بیان کرده توافق هسته‌ای ایران بسیار خطرناک است. از سوی دیگر هرچند مشاور محمد بن سلمان توافق هسته‌ای ایران را بسیار خطرناک خوانده است اما کاخ سفید همواره اعلام کرده است که این بهترین توافق برای تامین منافع امریکا نیست. مشاور محمد بن سلمان می‌افزاید: هر دو رهبر مواضعی یکسان در خصوص خطر فعالیت‌های توسعه‌طلبانه ایران در منطقه داشته‌اند. موضوعی که ایران همواره آن را رد کرده و هرگونه دخالت در کشورهای عربی را مردود دانسته است.
ستایش دونالد ترامپ
این جلسه را می‌توان نخستین جلسه‌ای با دولت جدید امریکا از سوی عربستان دانست که تلاش‌های این کشور را در جهت احیای مالی دولت خود به نمایش می‌گذارد. دولتی که قصد دارد با تنوع بخشیدن به منابع درآمدی اقتصادی خود تکیه بر درآمد نفتی این کشور را کاهش دهد.
بر اساس این طرح که به دنبال ترویج بخش خصوصی و شرکت‌های دولتی کارآمد‌تر است، ریاض قصد دارد پنج درصد از سهام و نفت دولت خود در بازار بورس جهانی عرضه کند.
هرچند که از جلسه میان طرفین اطلاعات زیادی در دسترس نیست، اما بسیاری آن را در راستای نشان دادن حمایت عربستان از اقدامات دونالد ترامپ از زمان تصدی این پست پس از بیستم ژانویه می‌دانند.
آنگونه که مشاور محمد بن سلمان بیان کرده، عربستان سعودی قانون ممنوعیت سفر شش کشور با اکثریت مسلمان به امریکا را به عنوان یک ممنوعیت برای مسلمان‌ها و هدف قرار دادن اسلام نمی‌داند. گفتنی است در اوایل ماه جاری میلادی دونالد ترامپ فرمان اولیه اجرایی خود را که توسط دادگاه به حالت تعلیق درآمده بود اصلاح کرد و طرح ممنوعیت شهروندان شش کشور از جمله یمن، ایران، سومالی، سوریه، سودان و لیبی را به امضا رساند و عراق را از این لیست حذف کرد. بسیاری معتقدند که فرمان اجرایی ترامپ در جهت هدف قرار دادن شهروندان کشورهای عمدتا مسلمان بوده است. مشاور ارشد محمد بن سلمان عنوان کرده است که شاهزاده محمد پس از شنیدن توضیحات دونالد ترامپ در خصوص این فرمان، رضایت خود را نسبت به آن اعلام کرد. مشاور سلمان همچنین عنوان کرد که رهبران در مورد تجربه موفق عربستان در خصوص راه‌اندازی یک سیستم حفاظت مرزی در مرز عربستان و عراق که مانع از قاچاق شده نیز سخن گفتند.
گفتنی است دونالد ترامپ وعده داده است در امتداد مرز با مکزیک برای جلوگیری از ورود مهاجران غیرقانونی و قاچاق مواد مخدر در حدود دو هزار مایل دیوار‌کشی کند. طرحی که هنوز مشخص نیست تا چه حد می‌تواند اجرایی باشد.
به گفته مشاور شاهزاده سعودی، محمد بن سلمان مدعی شده است که دونالد ترامپ دوست واقعی مسلمانان و جهان اسلام است که به شیوه‌ای غیر قابل تصور تصویر منفی و نا‌عادلانه از ایشان منتشر می‌شود. به گفته وی همکاری بین دو کشور پس از این دیدار تاریخی در اولویت قرار خواهد گرفت و بسیاری از اخبار مثبت و جزییات آن نیز در دوره‌های آینده اعلام خواهد شد.
فروش تسلیحات
باراک اوباما در اواخر سال گذشته فروش تسلیحات هدایت شونده را به عربستان سعودی به حالت تعلیق درآورد که بسیاری آن را واکنشی در راستای حملاتی دانستند که عربستان سعودی به صورت بی‌رحمانه علیه مردم یمن انجام می‌داد. به گزارش رویترز مقامات و مسوولان کاخ سفید اعلام کرده‌اند که دونالد ترامپ وعده داده است تا به این ممنوعیت پایان دهد و سیستم‌های هدایت شونده ساخت شرکت ریتون مجدد به عربستان سعودی فروخته شود که این مسیر در وزارت امورخارجه امریکا در جریان است و این روند منتظر تایید نهایی کاخ سفید است.
یک منبع نزدیک به کاخ سفید به شرط ناشناس ماندن به رویترز گفت: موضوع اصلی این نشست سرمایه‌گذاری عربستان سعودی در ایالات متحده بوده است که می‌تواند به ایالات متحده و رییس‌جمهور کمک کند تا به وعده خود مبنی بر ایجاد شغل را عملی کند.
اینگرید نارانجو یک متخصص در روابط ایالات متحده و عرستان سعودی می‌گوید: این ایجاد شغل از طریق سرمایه‌گذاری است. رییس‌جمهور دونالد ترامپ نیز می‌خواهد از این طریق آمار اشتغال را افزایش دهد. وی می‌افزاید: این موضوع باعث می‌شود با توجه به اینکه استراتژی عربستان تنوع سرمایه‌گذاری در خارج کشور به ویژه به سمت امریکا سرازیر شود.
گرگوری کاس، یک کارشناس خلیج فارس در دانشگاه تگزاس می‌گوید: هرچند که عربستان ممکن است در فضای به وجود آمده در دولت دونالد ترامپ رابطه بهتری نسبت به دوره اوباما پیدا کند اما آنها امیدواری کمتری نسبت به مسائل کلیدی یکدیگر دارند. به عنوان مثال، دونالد ترامپ بعید است که بخواهد یک تلاش پرهزینه برای مقابله با نفوذ ایران در عراق بردارد و اینکه بخواهد یک کمپین در مقیاس بزرگ در راستای سرنگونی بشار اسد به راه اندازد در صورتی که عربستان مایل به این اقدام هستم. کاس می‌افزاید: من فکر می‌کنم آنها در حال پیدا کردن فصاحت بیشتری در زبان هستند اما فکر نمی‌کنم بر روی زمین تفاوت زیادی ایجاد شود.
تاکید بر اجرای سختگیرانه برجام
کاخ سفید در بیانیه‌ای به دیدار «محمد بن سلمان» جانشین ولیعهد عربستان و وزیر دفاع این کشور اشاره کرد و نوشت: در کاخ سفید، «دونالد ترامپ» رییس‌جمهوری امریکا و «محمد بن سلمان» جانشین ولیعهد عربستان و وزیر دفاع این کشور بر حمایت خود از یک همکاری راهبردی بادوام، مستحکم و گسترده بر اساس منافع مشترک و تعهد به ثبات و رفاه منطقه خاورمیانه تاکید کردند. در ادامه این بیانیه اینگونه نوشته شده است: «آنها به تیم‌های خود دستور دادند تا گام‌های بیشتری را در خصوص طیف گسترده‌ای از ابعاد سیاسی، نظامی، امنیتی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی برای تقویت بیشتر و بهبود روابط راهبردی عربستان-امریکا در راستای منافع هر دو کشور، کشف کنند». به گزارش فارس، کاخ سفید تاکید کرد که رییس‌جمهوری امریکا و جانشین ولیعهد عربستان بر اهمیت تقابل با فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه و همچنین ادامه ارزیابی و اجرای سختگیرانه برجام تاکید کردند. طبق این گزارش، ترامپ بر تمایل خود برای رسیدن به یک راه‌حل جامعه، منصفانه و بادوام برای درگیری‌های صهیونیست‌ها و فلسطینیان و ادامه رایزنی‌ها برای کمک به رسیدن به راه‌حل‌هایی برای موضوعات منطقه‌ای تاکید کرد. بن سلمان نیز بر همکاری ریاض و واشنگتن برای مقابله با تکفیری‌های داعش و دیگر سازمان‌های تروریستی که تهدیدی برای همه کشورها هستند، تاکید کرد. بر اساس این گزارش، رییس‌جمهوری امریکا حمایت خود از ایجاد یک برنامه جدید امریکا-عربستان برای سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم در چهارسال آینده تاکید کرد.