برخورد امام هادی(ع) با حاکمی که او را به نوشیدن شراب دعوت کرد/ سخن امام درباره علم، فکر و ادب

حضرت علی بن محمد ملقب به «هادی»، دهمین امام شیعیان در نیمه ماه ذیحجه سال 212 هجری به دنیا آمده و در دوران 33 ساله امامتش با شش خلیفه عباسی معاصر بود.

مادر آن حضرت را سمانه یا سوسن نامیده اند. آن حضرت و فرزند گرامیش امام حسن به عسکریین شهرت یافتند، زیرا خلفای بنی عباس آنها را از سال 233 با سامرا(عسکر) برده و تا پایان عمر در آنجا تحت نظر قرار دادند. پس از شهادت امام جواد در سال 220 هجری، فرزندش امام هادی که هنوز بیش از شش سال نداشت، به امامت رسید. از آنجا که شیعیان به استثنای معدودی مشکل بلوغ امام را درباره امام جواد پشت سر گذاشته بودند، در زمینه امامت امام هادی تردید خاصی برای آنها به وجود نیامد.

پرونده خبرآنلاین در سالروز ولادت امام دهم را در ادامه می خوانید.

روش های امام هادی(ع) برای حفظ جان شیعیان و مبارزه با دشمن

در دوران امام هادی (علیه السلام)فشار زیادی بر علویان وارد گردید همین امر قیام های متعددی را علیه خلفای عباسی برانگیخت؛ امام برای رعایت تقیّه، هیچ یک از آن قیام ها را تأیید نکرد.

از میان خلفای شش گانه معاصر امام هادی (علیه السلام)، متوکل در دشمنی با اهل بیت مشهورتر بود. وی حدود پانزده سال حکومت کرد و بیش از سایر خلفا، معاصر امام دهم بود.

1. بهره گیری از تقیّه

مواجهه فکری و عملی امام چهارم تا امام یازدهم، براساس «تقیّه» بوده است و هر چه فشار خلفای ستمگر بر علویان و شیعیان بیشتر می شد، تقیّه نیز ضرورت بیشتری پیدا می کرد. ولی امام همانند سایر امامان با حاکمان جور زمان خود به طور غیر مستقیم مبارزه می کرد، بی آنکه حساسیّت دستگاه عباسی را متوجه خود کند.

2. نهی از یاری حکومت عباسی

امام در فرصت های مناسب، با نامشروع معرفی کردن حکومت عباسیان، مسلمانان را از هرگونه همکاری با آنان- مگر در موارد ضرورت - برحذر می داشت و با این کار چهره این حاکمان ظالم و فاسد را برای مردم بیشتر آشکار می کرد.

گاهی امامان، خصوصاً از زمان امام هفتم به بعد، به برخی از شیعیان اجازه می دادند که وارد مناصب حکومتی شوند و این زمانی بود که آنها از کفایت لازم برخوردار بودند و می توانستند در مناسبت های مختلف به شیعیان کمک کنند.

3. هدایت شبکه وکالت

به دلیل شرایط سخت این دوره، ارتباط مستقیم امام با شیعیان ممکن نبود؛ لذا شبکه «وکالت» می توانست بهترین راه ارتباطی حضرت با پیروان خویش باشد. یکی از اهداف این شبکه، آگاه سازی سیاسی مردم از سوی وکلای امام هادی (علیه السلام)بود. وکلای حضرت به تدریج تجربیات ارزنده ای را در سازماندهی شیعیان در واحدهای جداگانه به دست آوردند. (سیره پیشوایان، ص 573 و 574)

گزارش های تاریخی متعدد نشان می دهد که وکلای شیعیان را بر مبنای نواحی گوناگون به چهار گروه تقسیم کرده بودند: نخستین ناحیه، مدائن و عراق (کوفه) را شامل می شد. ناحیه دوم، شامل بصره و اهواز بود. ناحیه سوم، قم و همدان بود و ناحیه چهارم، حجاز، یمن و مصر را در بر می گرفت.( تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، جاسم حسین، ترجمه آیت اللهی، ص 137)

نمونه هایی از اقدامات متوکل برای آزار امام

امام (علیه السلام) دوران اقامت اجباری اش در سامرا را به ظاهر آرام اما تحت نظارت کلی خلفای عباسی بود و متوکل گاهی بنابر غرض هایی، امام را احضار می کرد. رفتار امام با شکیبایی همراه بود و آن حضرت می کوشید که جان شیعیان و خودش حفظ گردد.

نمونه هایی از اقدامات متوکل و رفتارهای امام (علیه السلام)را ذکر می کنیم.

1. سؤال از تفسیرآیه

متوکل دریافته بود که از نظر امام علیه السلام، آیه «وَ یَومَ یَعضُّ الظَّالِمُ علی یدیهِ یقولُ یا لیتنی اتَّخذتُ مع الرَّسُولِ سبیلاً؛ و به خاطر بیاور روزی را که ظالم دست خویش را از شدت حسرت به دندان می گزد و می گوید: ای کاش! با رسول خدا راهی برگزیده بودم» (سوره فرقان، آیه 27) اشاره به برخی از خلفاست. از این رو، به فکر سوء استفاده از این مسئله افتاد و خواست با مطرح کردن آن، حضرت را در مقابل «اهل حدیث» قرار دهد.

به همین جهت زمانی که افراد زیادی در مجلس بودند، درباره مصادیق این آیه از امام هادی (ع) سؤال کرد. امام با هوشیاری و رعایت اصل تقیّه فرمود: منظور دو نفر هستند که خداوند از آنها به کنایه سخن گفته و با عدم تصریح به نامشان، برآنان منّت نهاده است. آیا خلیفه می خواهد آنچه را که خدا مخفی نگاه داشته، در اینجا بر ملا کند؟ متوکل گفت: نه. (بحارالانوار، ج50، ص 214)

به این ترتیب امام، متوکل را در رسیدن به هدف، ناکام گذاشت.

2. دعوت به نوشیدن شراب

متوکل گاهی دستور می داد که خانه امام را به دقت بازرسی کنند و مأموران هر بار با دست خالی بر می گشتند، اما متوکل باز هم نگران بود و احساس خطر می کرد. برای مثال، یک بار نزد متوکل از امام هادی (علیه السلام)سعایت کردند و به او گفتند که در منزل امام، اسلحه و نوشته و اشیای دیگری است که از شیعیان قم به او رسیده است و او عزم شورش بر ضد حکومت را دارد. متوکل گروهی را به منزل آن حضرت فرستاد و آنان شبانه به خانه او هجوم بردند، ولی چیزی به دست نیاورند.

امام را در اتاقی تنها دیدند که در به روی خود بسته است و جامه پشمین بر تن دارد و بر زمینی مفروش از شن و ماسه نشسته و به عبادت خدا و تلاوت قرآن مشغول است. امام را با همان حال نزد متوکل بردند و به او گفتند: در خانه اش چیزی نیافتیم و او را رو به قبله دیدیم که قرآن می خواند.

متوکل با بی شرمی منحصر به فرد خود، جام شرابی را که در دست داشت، به آن حضرت تعارف کرد! امام سوگند یاد کرد و گفت: گوشت و خون ما با چنین چیزی آمیخته نشده است، مرا معاف بدار! او دست بر نداشت و گفت: شعری بخوان. امام فرمود: کمتر شعر می خوانم.

اما متوکل اصرار ورزید و آن حضرت شعری را برای او خواند که ما ترجمه قسمتی از آن را ذکر می کنیم:

«بر بلندای کوه ها، شب را به سحر آورند؛ در حالی که مردان چیره و نیرومندی از آنان پاسداری می کردند، ولی قله ها نتوانستند آنان را (از خطر مرگ) برهانند.

آنان پس از مدت ها عزتمندی، از جایگاه های امن به زیر کشیده شدند و در گودال های (گورها) جایشان دادند. چه منزل و آرامگاه ناپسندی!...

چه خانه هایی ساختند تا آنان را از گزند روزگار حفظ کند، ولی سرانجام پس از مدتی، این خانه ها را ترک کردند و به خانه گور شتافتند!

چه اموال و ذخایری انبار کردند، ولی همه آنها را رها ساختند و رفتند و آنها را برای دشمنان خود واگذاشتند!

خانه ها و کاخ های آباد، به ویرانه ها تبدیل شدند و ساکنان آنها به سوی گروهای تاریک شتافتند!»

شعر امام چنان تأثیری گذاشت که متوکل به سختی گریه کرد؛ به طوری که ریش او خیس گردید و سایر حضار نیز گریستند. متوکل دستور داد بساط شراب را جمع کنند و چهار هزار درهم به امام تقدیم کرد و آن حضرت را با احترام به منزل باز گرداند! (مروج الذهب، ج4، ص 11)

گفتاری از آیت‌الله سبحانی درباره نظر غیر شیعیان نسبت به امام

حضرت مقام عظیمی در جهان آن روز داشت. به قدری که علناً دانشمندان اسلام، حتی کسانی که شیعه‌ی اثنی‌عشری نبودند، از عظمت و دستگیری حضرت سخن می‌گفتند. برخی از کلمات ایشان را نقل می‌کنم و ببینید که غیر از ما هم دیگران درباره‌ی ایشان احترام قائل بوده‌اند. ابوالفلاح حنبلی در کتابی به نام «شذرات الذهب» شرح حال شخصیت‌ها و بزرگان را نوشته است. او در این کتاب خود می‌گوید: امام هادی فقیه امامی متعبد -البته نباید از فردی که قائل به امامت آسمانی امام هادی نیست بیش از این انتظار داشت-

یافعی کتابی دارد به نام «مراةالجنان» و کتاب خوب و ارزنده‌ای است و همین کلمات را تکرار می‌کند، اما ابن صباغ مالکی در کتاب «الفصول المهمة فی معرفة الائمة» می‌فرماید: امام هادی انسانی است که زمین و آسمان مناقب و فضائل او را پر کرده است و من نمی‌توانم با قلم و بیانم گوشه‌هایی از مناقب و فضائل حضرت را بگویم. با این که اموال به منزل امام می‌رود،اما ایشان این اموال را در بین فقرا تقسیم می‌کنند و خود با یک حصیری زندگی می‌کند و برای این که بتواند زندگی خودش معتمد بر حقوق عامه نباشد، مزرعه‌ای را در سامرّا تهیه کردند و خودشان گاه و بی گاه در آن جا کار می‌کردند. (الفصول المهمة، ابن صباغ المالکی، ج 2، ص 1073) راوی می‌گوید: دیدم امام هادی در آن جا مشغول کار است و عرق از پای او می‌ریزد. عرض کردم: «أین الرجال؟» دوستان شما کجا هستند؟ اجازه دهید ایشان این کار بکنند. حضرت فرمودند: نه، بهتر از من با دسترنج خود زندگی کردند؛ جدم رسول‌الله و علی بن ابی‌طالب و پدرانم. (کافی (ط - الإسلامیة)، ج 5، ص 75)

و ایشان انسان‌های والایی هستند و همه جهان عاشق ایشان هستند من مدت‌ها در سامرّا بوده‌ام. غالب ایشان سنی‌اند اما نسبت به امام هادی و عسکری علیهماالسلام خیلی علاقه‌مند هستند و گاهی فرزندان خود را که مریض بودند، در کنار ضریح می‌بستند و اعتقاد به عظمت ایشان داشتند. خدایا قلوب ما را به نور قرآن و ولایت روشن نما و شرّ دشمنان اهل بیت را از کشور اهل بیت دور بفرما و انسان‌هایی که حقیقت انسانیت را از دست داده‌اند و جهل و جهالت را خریده‌اند، به سزای اعمالشان در دنیا و آخرت برسان.

سخن امام درباره علم، فکر و ادب

این کلام و اندیشه مبارکی است که 1400 سال پیش می زیسته است. در کتاب مستدرک الوسائل در جلد 11، صفحه 184 آمده است: قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : اَلْعِلْمُ وِراثَةٌ کَریمَةٌ وَالاْدَبُ حُلَلٌ حِسانٌ، وَالْفِکْرَةُ مِرْآتٌ صافَیةٌ.

امام هادی - علیه السلام - فرمود:

علم و دانش بهترین میراث برای انتقال به دیگران است،

ادب، زیباترین نیکی ها برای شماست،

و فکر و اندیشه آئینه صاف و تزیین کننده اعمال و برنامه ها شماست.

شاهدان عینی از فاجعه منا می‌گویند: پیشاهنگان ۲۰ساله را برای راهنمایی آورده بودند/ امداد، ۱.۵ ساعت بعد رسید

چند شاهد عینی به همراه رئیس اسبق سازمان حج و زیارت در استودیوی گفتگوی ویژه خبری باز هم درباره واقعه منا گفتند که موجب شده تاکنون نزدیک به ۲۳۰ زائر ایرانی از دنیا برود و سرنوشت بیش از ۲۰۰ نفر دیگر نیز در ابهام بماند.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، این روزها بحث چرایی حادثه منا و سرنوشت اجساد قربانیان و مفقودان بسیار مفصل و داغ است. مجری برنامه گفتگوی ویژه خبری، کامران نجف زاده دیشب با اعلام اینکه ۲۲۸ نفر از زائران ایرانی تاکنون در بین جانباختگان شناسایی شده،از بازی های رسانه ای سعودی ها و سکوت آنها انتقاد کرد. علی لیالی رئیس اسبق سازمان حج و زیارت نیز به عنوان مهمان در استودیو گفتگوی ویژه حضور داشت و شاهدان عینی به صورت تلفنی از عربستان دیده های خود را روایت کردند.

آنچه می خوانید، مشروح این گفتگو است.

حمیدرضا دشتی مستندساز به عنوان شاهد عینی به صورت تلفنی از عربستان روی خط برنامه آمد.
چه اتفاقی افتاد؟دشتی: روز عید قربان، همانطور که مطلع هستید، سحرگاه برای رمی جمرات آمدیم. حدود یک ربع که از کف جاده فرعی وارد خیابان اصلی که به جمرات می رسد، شدیم، با ازدحام جمعیت روبرو شدم. از ابتدا، به نظرم عجیب بود. حدود نیم ساعتی با دوستانم با سرعت بسیار آهسته و پا به پای بقیه حجاج حرکت کردیم تا به چهارراه محل وقوع حادثه رسیدیم. از کوچه های فرعی گروهی از حجاج آفریقایی تلاش داشتند خودشان را به سیل جمعیت ملحق کنند. از طرف مقابل هم یک سری آدم می آمدند به جمع ما می پیوستند. این تکان جمعیت، فکر کردم شاید به خاطر گرماست. دو بطری آب همراهم بود. آب را به زائران دادم. کنار فنس ها و چادرها بودم که احساس کردم تکان جمعیت زیاد می شود و هر لحظه تنگتر و تنگتر می شد تا جایی که افتادم و زیر دست و پا و ازدحام جمعیت قرار گرفتم. آنجا بحث ثانیه است. در همان گیر و دار بودم که بین جمعیت و فنس بودم. صورتم را طرفی گرفتم که بتوانم هوا تنفس کنم. دیدم ویلچر یک پیرزن بنگلادشی واژگون شد و در آن ازدحام جمعیت کافی بود چند نفر بهم بخورند تا بقیه مانند برگ درختان بیفتند. من با تل کشته ها حدود ۱۰ متر فاصله داشتم و ما جزء اولین صفها بودیم و حادثه در فاصله ۸ متری من افتاد. امروز داغدار کسانی هستیم که در فاصله ۵ متری ما بودند. بعد ۲۰ متر یا ۳۰ متر فاصله از آنها گرفتم. یادم نیست چند دقیقه بودم. فقط می شنیدم هر کسی به زبان خودش، با خدا ارتباط برقرار می کرد. آنجایی که بودم کمتر شیعیان بودند. تلاش کردم خود را دمر کنم تا سر و سینه ام مصون بماند. صرف نظر از جزئیات، چند سئوال اساسی از خودم و سایر حجاج دارم. به این فکر می کنم مناسک حج از فرایض و فروع دین ماست. اگر بخواهیم نگاه مذهبی و دینی را برداریم و نگاه انسانی را به این موضوع داشته باشیم، چه می شود؟

مسیر را بسته بودند؟ شما چیزی دیدید؟دشتی: من یک نفر از صدها هزار مسلمانی بودم که در این مسیر تردد می کرد. کسانی که اطراف خیابان ایستاده بودند نوعا از لحاظ امنیتی و ارتشی متفاوت بودند. اصلا به سن و سالشان نمی خورد آدم امنیتی باشند. جوان بودند. حول و حوش ۲۰ ساله بودند. خودشان گفتند ما پیش آهنگ هستیم.

سالهای پیش هم این مسایل را دیده بودید؟دشتی: اصلا اینطور نبود. میانگین سن شان ۲۰ سال و کمتر بودند. اینها به ما گفتند برای اولین بار است اینجا می آییم و پیشاهنگ هستیم.

اینها با این سن و سال و تجربه مسئولیت نظم داشتند؟
دشتی: من بعدا که پا شدم، یادم نمی آید یک افسر نظامی دیده باشم.

ندیدید چه کسی این مسیر را بست؟
دشتی: هیچ کس نمی داند چرا مسیر بسته شده. اینطور که می گویند برخی از مقامات عربستان در مسیر اصلی تردد می کردند. ظاهرا عامل اصلی بروز این فاجعه بسته شدن شاهراه اصلی مسیر ورود به جمرات بوده. ضمن اینکه راه های فرعی هم بسته بود. همین پیشاهنگها از دادن بطری آب هم دریغ می کردند. خیمه های کنار خیابان نیز کسی را راه نمی داد. اینها نظاره گر بودند و هر کسی آب می خواست، کسی توجه نمی کرد. ای کاش مقداری آب بود و اگر ۲-۳ نفر بطری آب به مردم می دادند خیلی ها الان سلامت و زنده بودند.

آقای لیالی، این وقایع چه توجیهی دارد؟
لیالی: طبیعتا هر اتفاقی به اندازه وسعتش، علت خاص خود را دارد. نمی شود یک اتفاق با این گستردگی در یک مکان حادث شود ولی دلایل آن کوچک باشد. اتفاق بزرگ دلایل بزرگ دارد. در سالهای متمادی در مسیر ورود زائر از مشعر به منا و ادامه حرکت از زائر به رمی جمره به دلیل تراکم جمعیت و سیل زائران، جمعیت در صبح روز دهم به مسیر رسیدن به جمرات، سنگین است. در سنوات گذشته اتفاقاتی مشابه این که یک ویلچر چپ شد و تا همراه برود ویلچر را درست کند، شد هسته ابتدای حادثه، قبلا هم می افتاد ولی چرا این اتفاقات به حادثه ختم نمی شد؟ چون نیروهای باتجربه بودند و تربیت شده بودند و در میدان حاضر بودند. عامل اتفاق امسال نبودن نیروهای نظم بخشنده و امدادی و پزشکی و درمانی و خدمات جانبی مانند آمبولانس و آب رسانی به زائران درمانده بود.

اطلاعات میدانی شما چه چیزی را مشخص کرده؟
لیالی: اتفاق این حادثه، نبودن مدیریت میدانی است. اگر اولین اشخاص که افتادند، نیروهای پلیس و امدادی که باید حاضر باشند بیایند و مستقر باشند، واکنش نشان دهند و امداد کنند تا سیل جمعیت راه خود را ادامه دهند، اینها نبودند.

حمید شاکرنژاد حافظ و قاری بین المللی قرآن، شاهد عینی دیگر به صورت تلفنی از عربستان وارد بحث شد.چقدر طول کشید تا نیروهای سعودی برای امداد رسیدند؟
شاکر نژاد: ابتدا ما در شرایط عادی نبودیم و من گذر زمان را نمی فهمیدم. سایه مرگ روی جمعیت فراگیر شده بود و توجه به این قضیه نداشتیم ولی خیلی دیر رسیدند و بسیار ضعیف. حداقل یک ساعت تا یکساعت و نیم طول کشید تا امدادگران سعودی رسیدند با ۲-۳ ماشین آمبولانس که نهایتا می توانست به ۲۰ نفر امدادرسانی کند. چون جلوی جمعیت بودند، وزارت امنیت شان دو سه سرباز آماتور بودند که از ترس، از ستونها بالا رفته بودند و نظاره گر بودند. یکی شان هم پشت وانت رفته بود و به جای اینکه به جمعیت آرامش بدهد، از ترس خل شده بود و با استرس شدید داد می زد که بایستید و تکان نخورید. بعد هم که ازدحام زیاد شد به جای باز کردن فرعی، مسیر کاملا یکطرفه شده بود، تقریبا دو سه متر جلوتر از جمعیت راه فرعی باز بود ولی این راه را بستند و جمعیت شروع به تلف شدن کرد. وقتی او این وضعیت را دید گفت به عقب برگردید که وضعیت آشفته تر از قبل شد.

آقای رئیس جمهور امروز در صحن سازمان ملل اشاره کردند عربستانی ها حقیقت ماجرا را ارائه کنند. ما شنیدیم برخی تصاویر که زائران گرفته اند، ضبط شده و دوربینهای امنیتی هم جمع آوری شده اند. نگاه شما به این ماجرا چیست؟
لیالی: سعودی ها در مدیریت میدانی بسیار ضعیف و در عین حال خودخواه و متکبر هستند. طوری که در منا و عرفات می گویند شما فقط در محدوده خیمه های خودتان می توانید به زائران خدمت بدهید و بیرون از خیمه ها اجازه ارائه خدمات به زائران خودتان را ندارید. ما روز دهم در منا ماندیم، صبح روز یازدهم تمام خیابانهای منتهی به خیمه ها از زباله پر شده بود و ماموران شهرداری نمی آمدند. هر چه تذکر دادیم، گوش ندادند. تصمیم گرفتیم این آشغالها را خودمان ببریم. به محض آنکه آمدیم با وانت این زباله ها را بیرون ببریم، جلوگیری کردند. آنها به ما اجازه خدمات نمی دهند.

الان که به آقای جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ویزا ندادند و برای وزیر بهداشت نیز امکان فرود هواپیما در فرودگاه جده را نمی دادند؟لیالی: بله همینطور است. اگر اینها اجازه می دادند نیروهای امدادی کشورها وارد شوند، این اتفاق اینطور نمی شد. اگر اینها نیروهای موظف و با تجربه خود را می آوردند، باز هم این اتفاق نمی افتاد. این اتفاق حاصل نبود نیروی باتجربه و بی تفاوتی نیروهای حاضر بود. همچنین بی تفاوتی و بی انگیزگی مسئولان سعودی بود. حادثه برای ما تنها نبود. کشورهای متعددی درگیر بود و این می تواند مطالبه کشورهای حاضر در این فاجعه باشند. سعودی ها وظیفه مراقبت میدانی دارند ولی کجا بودند؟ یا حکومت سعودی این نیروها را به محل آورد و نیروها از انجام وظیفه سرپیچی کردند یا اصلا نیرویی نبود که نگذارد این حادثه اینقدر بزرگ شود.

نکته پایانی اگر هست بفرمایید:

لیالی: دو استدعا از مردم دارم. مصیبت بسیار سنگین است ولی خادمان آنها در بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت از نزدیک با این مصیبت درگیرند و شبانه روز در تلاشند از ابعاد این مصیبت بکاهد و تلاش می کنند زائران مرحوم را سریعا به وطن برگردانند. باید به این عزیزان دعا کرد تا روحیه و انرژی ادامه کار را داشته باشند. نکته و استدعای دوم این است که این روزها بازار شایعات و حرفهای بی پایه و اساسی فراوان داغ است. مردم باید رویدادها و اخبار عربستان را فقط و فقط از مجاری رسمی و صحیح دنبال کنند. در انعکاس اخبار باید نسبت به صحت آن، اطمینان داشته باشند. این خبرهای ناصحیح موجب می شود آلام مردم بیشتر شود.

همین امروز نیز اخباری بود که عربستان اجساد را می خواهد دفن کند ولی مطلع شدیم برخی از کشورها این خواسته را داشته نه اینکه عربستان بخواهد اجساد را دفن کند! از این دست خبرها زیاد است.

لیالی: بله، مردم باید توجه کند اخبار از مراجع رسمی پخش می شود و مصاحبه ها لحظه به لحظه بیان می شود. لذا باید مراقبت کنیم فضا خیلی سنگین نشود و با هشیاری تمام روزهای آینده را پشت سر بگذاریم تا پیکرهای پاک به کشور منتقل شود. تدارک استقبال باشکوه از پیکرها دارد دیده می شود. استانداران و مسولان محلی پس از مشخص شدن رحلت زائران به منزل آنها می روند و دلجویی می کنند تا ناراحتی های مردم کاهش یابد. هر چند همه این اتفاقات نمی تواند از سنگینی این حادثه بکاهد. امیدوارم خداوند متعال به این خانواده ها صبر دهد.

ظریف تشریح کرد: جزئیات دیدار وزاری خارجه ایران و آمریکا/ شاهد همکاری خوبی از سوی سعودیها نبودیم

ابعاد رایزنی های دکتر روحانی و دکتر ظریف در نیویورک، موضوع گفتگوی ویژه خبری بود که در آن محمدجواد ظریف به تشریح دیدارهای خود و رئیس جمهور پرداخت.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، دکتر محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه از طریق ارتباط از راه دور از مقر سازمان ملل متحد در نیویورک در برنامه گفتگوی ویژه خبری از شبکه دو سیما حاضر شد و در ابتدا، با تسلیت فاجعه منا شروع به گفتگو کرد.
او در ادامه به بررسی دیدارهای خود و رئیس جمهور پرداخت و ناگفته هایی از رایزنی با مقامات سعودی و میانجیگری امیر کویت درباره پیگیری مصدومان و جانباختگان حادثه منا بیان کرد.
آنچه می خوانید، مشروح پاسخهای دکتر محمدجواد ظریف به پرسشهای امیرشجاعی، مجری برنامه های سیاسی تلویزیون است:

امسال دستور کار هیات ایرانی در نیویورک چیست؟مجمع عمومی سازمان ملل متحد سالانه یک فرصت استثنایی برای مسئولان کشورهاست که ضمن مشارکت فعال در برنامه جهانی که برنامه سیاسی یک کشور را می توان از این طریق اعلام کرد، ملاقاتها و گفتگوهایی در حاشیه مجمع داشته باشند و این راحتترین و ساده ترین کار است که با یک سفر تعداد زیادی ملاقات انجام می دهند که در شرایط معمولی ماهها طول می کشد. به همین دلیل وقت وزرای خارجه و سران کشورها بسیار گرفته است و بیشتر وقتشان با ملاقات پر می شود. لذا معمول است برای شرکت در مجمع عمومی که بتوانید با تعداد قابل توجهی از همتایان صحبت و تنظیم روابط کنید. امسال اجلاسی برای بررسی اهداف توسعه پایدار بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰ میلادی داریم. این اهداف هزاره است که توسعه پایدار را دنبال می کند. همچنین امسال بزرگترین اجلاس سران ملل متحد در ۷۰ سال گذشته است که بیش از ۱۳۰ رئیس دولت در این اجلاس حضور دارند و یکی از مهمترین نشستهای سالهای اخیر است.
همچنین اجلاس هفتادم مجمع عمومی را داریم که به این دلیل تعداد زیادی از رهبران و سران کشورها در این جلسه حضور دارند. این دو اجلاس این فرصت را ایجاد کرده تا برنامه ها و سیاستهای خود را اعلام کنیم و فرصت خوبی برای دیدار را مقامات عالی رتبه جهان است. دکتر روحانی با توجه به جمع بندی بحث هسته ای در وین، فرصتی را ایجاد کردند تا موضوعات مورد نظر را در بیانات عمومی، مصاحبه ها و ملاقاتها با سران کشورها مطرح کنند. بنده نیز در ملاقاتهای خود این بحثها را شروع کردم و ادامه خواهم داد.

آقای رئیس جمهور این روزها رایزنی های فشرده ای دارد. عمده ترین محورها تا الان در این دیدارها چه بوده؟یکی از موضوعات شرایط اجرای برجام و تعهدات جامعه بین المللی و کشورهای ۱+۵ از جمله سرمایه گذاری در ایران، همکاریهای فنی و هسته ای و رفع تحریمها است. برخورد طرفها تاکنون برخورد خوبی بوده و همه اعلام کرده اند با جدیت در سرمایه گذاری، انتقال فنی و تجربیات هسته ای حضور خواهند داشت. همکاری در زمینه ایمنی هسته ای نیز امروز صحبت شد. همچنین همکاری فناوریهای هسته ای امروز بحث شد. همکاری های اقتصادی، سرمایه گذاری و کارآفرینی توسط کشورهای مهم انجام می شود و هیات های مهم را به ایران اعزام می کنند.
بحث های دیگر درباره وضعیت در منطقه بود و تمام کشورها تاکید دارند به نقش ایران به عنوان مقتدرترین کشور در منطقه برای ساختن آینده ای امن و باثبات و مبارزه با افراط گرایی و تروریست نقش بسیار مهمی است. متاسفانه فاجعه منا نیز تمام وقت ذهن همه هیات ایرانی را معطوف به خود داشته. ضمن اینکه برنامه های ستاد را بنده و آقای دکتر روحانی دنبال می کنیم و هماهنگی های لازم را در وزارت خارجه و همچنین در عربستان و آقای رئیس جمهور با معاون اول و سایر همکاران دولت دنبال می کنند. توجه به موضوع فوری انسانی، رسیدگی به وضعیت قربانیان است و از طرف دیگر رسیدگی به ابعاد حقوقی و سیاسی این موضوع از مباحثی بوده که در همه بحثها پرداخته شده.

در دیدار شما با وزیر خارجه آمریکا چه گذشت؟

موضوع اصلی دیدار ما اجرای برجام بود. ما نسبت به برخی اظهارات دوماه اخیر در فضای سیاسی آمریکا از جمله دولت آمریکا، اظهار نگرانی کردیم و اینکه این اظهارات می تواند زمینه را برای اجرای آرام و مطمئن برجام ناهموار کند، این موضوع را در ابتدای جلسه تذکر دادیم. بعد درباره ضرورت اجرا ونحوه اجرای تعهدات در مورد برداشتن تحریمها، مخصوصا در تبلیغاتی که این روزها درباره جلب نظر گروه های فشار آمریکا مطرح شده، اظهار نگرانی کردیم و طرف آمریکایی نیز تعهداتی را ارائه داد.
این بحث را فردا با سران و وزرای ۱+۵ نیز ادامه می دهیم و جزئیات آیین نامه ای که می توان به سرمایه گذاران اطمیمنان داد که فضای پساتحریم فضای آرام و بدون ممانعت از سوی ایالات متحده است را بحث خواهیم کرد. طرف مقابل اطمینانهای لازم را مطرح کرده و حالا باید دید عملا این اقدامات صورت می گیرد.
از هفته آینده که زمینه اجرای برجام پس از اقدام مجلس فراهم می شود، وارد جلسات کارشناسی و برخی جزئیات اجرایی و تقسیم کار برای بازسازی راکتور اراک خواهیم شد.

خانم وندی شرمن معاون وزیر خارجه آمریکا پیش از دیدار شما با جان کری گفته بود موضوع سوریه هم مطرح می شود. آیا این بحث نیز مطرح شد؟

ما از ابتدا گفته بودیم مذاکرات ما با ایالات متحده منحصر به بحث هسته ای است و درباره سایر موضوعات مذاکره نمی کنیم. برخی اوقات از سوی طرف مقابل بحثهایی مطرح می شود ولی ما همواره گفته ایم مذاکرات ما در چهارچوب فرمایشات مقام معظم رهبری منحصر به بحث هسته ای است. لذا در مذاکرات دیشب وارد بحث سوریه و سایر بحثهای منطقه ای نشدیم. گرچه این روزها اخبار و نگرانی هایی وجود دارد که این مسایل از طرف مقابل مطرح شد ولی ما وارد مذاکرات نشدیم.

با خانم موگرینی مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا نیز شما دیدار داشتید و پس از پایان این دیدار بیانیه ای منتشر شد که میان ایران و اروپا در زمینه جنگ در سوریه همکاری صورت می گیرد. منظور چه نوع همکاری هایی است؟در سه حوزه ما صحبت کردیم. یکی بحث اجرای برجام و تعهدات ۱+۵ است که ایشان هماهنگ کننده است و وظایفی دارند که اطمینان از اجرای تعهدات طرف مقابل را شامل می شود. چه درباره اقدامات هسته ای از جمله بازسازی اراک و همچنین در حوزه تحریمها این بحث مطرح شد. درباره روابط دوجانبه ما و اتحادیه اروپا و گفتگوهایی که قرار است بعد از چندین سال بین ایران و اروپا از سر گرفته شود چه در سطح معاونان خارجه و چه در سطح بنده و وزرای خارجه، گفتگو شد و تصمیم گرفتیم این گفتگوها در آینده نزدیک از سر گرفته شود. تصمیم گرفته شد این مذاکرات در آینده ای مناسب به سطح وزرا ارتقا یابد که از موضوع انرژی، محیط زیست، حقوق بشر، همکاریهای تجاری و اقتصادی را در برمی گیرد. موضوع سوم موضوعات منطقه ای و پایان دادن به بحرانهای منطقه ای بود. امروز بحران آوارگان باعث شد اروپا، مقداری از شرایط ما را لمس کند و موج فعالیت گروههای تکفیری را در اروپا نیز حس کند. ضرورت دارد با این احساس فوریت جدیدی که در اروپا ایجاد شده بیشتر به این موضوع پرداخته شده و هماهنگی بین المللی برای مقابله با افراط و تروریسم و مقابله با تروریست ها بیشتر شود.
همچنین برخی از سیاستهای اتحادیه اروپا که بر اساس اطلاعات غلط تنظیم می شد، اکنون تعدیل شده. حتی در اظهارات عمومی مسولان اروپایی درباره منطقه و سوریه واقع بینی بیشتر شکل گرفته. امیدواریم از طریق گفتگو بتوانیم این واقع بینی را بیشتر کنیم و همچنین درباره منطقه و موقعیتهای حساسی کشورها که صلح و امنیت را با خطر مواجه کرده، بتوانیم مقابله کنیم و جامعه بین المللی نیز وظایف خود را انجام دهد و ممانعت از تامین منابع و جلوگیری از اعزام نیرو برای گروه های افراطی که در چارچوب همکاری های بین المللی قابل انجام است.

در خبرها آمده است آقای بان کی مون در دیدار با آقای روحانی درخواست کرده بود ایران برای حل بحران سوریه و یمن مشارکت کند. آیا نگاه جدیدی نسبت به نقش ایران ایجاد شده؟

جامعه جهانی همواره به نقش ایران اذعان داشته ولی به دلیل برخی مسایل سیاسی این واقعیت را نادیده گرفته اند. امروز به این نتیجه رسیده اند بدون حضور ایران، نمی توان مشکلات منطقه را حل کرد. ایران تنها عامل ثبات است که همواره و به صورت مستمر در مقابل افراط و تروریست و فرقه گرایی حضور داشته و مشارکت جدی با دولتهای منطقه در این زمینه داشته است. این واقعیت دارد کم کم در سطح بین المللی مشخص می شود. با توجه به اینکه پرونده هسته ای به سمت حل و فصل حرکت کرده مقداری از اثرات پروژه امنیتی سازی که توسط رژیم صهیونیستی دنبال می شد، کنار رفته و دنیا دارد ما را با واقعیتهای موجود دنبال می کند. این واقع گرایی باعث می شود به صلح و امنیت در منطقه اهمیت بیشتری داده شود.

درباره رایزنیهای شما و آقای رئیس جمهور خبر این بود که دیدار شما با وزیر خارجه عربستان شکل بگیرد که این اتفاق نیفتاد، چرا این طور شد؟

همکاریها ناقص بود. نمایندگان کنسولی جمهوری اسلامی طبق حقوق بین الملل باید به آسیب دیدگان منا دسترسی می داشتند، ولی دسترسی داده نشده بود. یا به دلیل ضعف کارمندان عربستان یا به دلایل دیگر که باید بررسی و برخورد شود. لذا باید به صورت اضطراری از مقامات عربستان سعودی خواسته شود برای دسترسی کنسولی وظیفه تلخ شناسایی آسیب دیدگان، قربانیان و مفقودان که متاسفانه تعداد بسیار زیادی امروز داریم-که متاسفانه به تعداد درگذشتگان امروز اضافه شد- باید صورت می گرفت. ولی شاهد همکاری خوبی از سوی سعودی ها نبودیم. لذا دوستان از بنده خواستند در اینجا با توجه به گرفتاری مسئولان در عربستان، با مسولان سعودی در نیویورک تماس گرفته شود. بدون اینکه من درخواستی برای ملاقات داشته باشم، نمایندگی ما با نمایندگی عربستان سعودی تماس گرفت که خوب است گفتگویی وجود داشته باشد که متاسفانه امکان این گفتگو فراهم نشد. اقدام بنده در ملاقاتم با معاون دبیرکل سازمان ملل و آقای روحانی در ملاقاتشان با دبیر کل سازمان ملل صورت گرفت و گفتگو شد. دیروز هم روش مستقیم با عربستان سعودی جواب نداد، لذا از طریق امیر محترم کویت بنده از ایشان خواستم مداخله کنند و با مداخله ایشان و صحبتی که با پادشاه عربستان داشت، شرایط بهتری را امروز شاهد بودیم. دوستان ما در کنسولگری جده به بیمارستانها و مراکز نگهداری درگذشتگان، سردخانه ها مراجعه کنند و توانستند تعداد بیشتری از اجساد را شناسایی کنند. تاکنون ۱۳۵ جسد هموطنان عزیز که در این ایام مبارک به لقاالله شتافتند و باید وظیفه تلخ بازگرداندن آنها را به وطن بر عهده داریم شناسایی شده اند. جسد این عزیزان در ساعتهای آینده از مکه مکرمه به جده منتقل شوند تا به تهران منتقل شوند. از امروز صبح به دلیل همین تماسها که توسط بنده و آقای رئیس جمهور صورت گرفت توانستیم مقداری نسبت به وضعیت نابسامان روزهای گذشته تسهیلات بیشتری برای انجام وظیفه همکارانمان در عربستان بگیریم.

صحبت باقیمانده ای اگر هست، در خدمت شما هستیم؟

یک بار دیگر به همه مردم خوب ایران این فاجعه را تسلیت عرض می کنم. همچنین حادثه منا را به همه مسلمانان جهان مخصوصا به خانواده های داغدار تسلیت عرض می کنم. همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند این افراد نمونه بارزی از کسانی هستند که در مسیر رسیدن به خدا، به لقا الله رسیدند. این سعادت بزرگی است ولی تلخی آن برای خانواده ها مصیبت بزرگی است و امیدوارم بنده و همکارانم در وزارت خارجه بتوانیم ذره ای از این آلام کم کنیم و اگر امکان باشد برای رسیدن خدمات به مجروحان کمک کنیم و برای انتقال اجساد اقدام شود. انشالله همه در این مسیر با صبر و مدارا این آزمون بزرگ الهی را پشت سر بگذاریم. با رسیدگی به وضع حجاج ایرانی که با پایان مراسم به ایران بازخواهند گشت، بتوانیم این مرحله را نیز پشت سر بگذاریم و با دقت و جدیت سایر مراحل از جمله پیگیری های حقوقی و سیاسی را در شرایط مناسبتر دنبال کنیم که حتما این مسئله در دستور کار بنده و سایر همکارانم در وزارت خارجه خواهد بود.

سفر رئیس جمهوربه نیویورک ناتمام می ماند /حضور در مراسم انتقال پیکر حجاج جانباخته

رییس جمهوری اسلامی ایران با نیمه تمام گذاشتن سفر نیویورک، برای حضور در مراسم انتقال پیکر حجاج کشورمان که در حادثه اخیر منا جان باختند، به تهران باز می گردد.

  به گزارش ایرنا، معاون ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر رییس جمهوری ضمن اعلام این خبر افزود: دکتر روحانی از لحظه ورود به نیویورک و اطلاع از حادثه منا، پیگیر وضعیت حجاج عزیز جانباخته و مصدوم کشورمان در این حادثه غم انگیز بود و مرتبا در تماس با معاون اول خود و نیز مسوولان ذیربط، گزارش عملکرد دستگاه های مرتبط را پیگیری کردند.
اسماعیلی یادآور شد: رییس جمهوری همچنین در بدو ورود به نیویورک به وزرای امور خارجه، ارشاد، راه و شهر سازی، کشور، بهداشت و بویژه سازمان حج دستور داد تا با تشکیل ستادی هماهنگ، نسبت به انتقال هر چه سریعتر پیکر قربانیان به میهن اسلامی و مداوای آسیب دیدگان حادثه اقدام کنند.
معاون ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر رییس جمهوری گفت: علیرغم کارشکنی ها و تعلل مقامات سعودی، در نتیجه تلاش های صورت گرفته، نخستین گروه از پیکرهای حجاج عزیز کشورمان که در حال انجام مناسک حج ابراهیمی، لباس احرام و در سرزمین منا قربانی شدند؛ روز سه شنبه به کشورمان منتقل خواهد شد و به همین دلیل رییس جمهوری با لغو تعدادی از برنامه و دیدارهای پیش بینی شده خود در سازمان ملل، بعد از ظهر دوشنبه نیویورک را ترک خواهد کرد.

آخرین فهرست جان‌باختگان ایرانی حادثه منا تا پیش از ظهر یکشنبه ۵ مهر/ تعداد؛ ۱۵۵ نفر

اسامی جان‌باختگان حادثه منا تا ساعت 11 روز یکشنبه پنجم مهرماه به شرح زیر است؛

ردیف	نام	نام خانوادگی	کاروان	توضیحات
1	مختار	اکبری	24016
2	یگن بی بی	مقدم اینچه برون	38017
3	محمد	نوری استادی	19402
4	محمد ابراهیم	احمد آبادی	19033
5	اسماعیل	اسپوکه	12012
6	بلال	اسلامیان	10003
7	احمد	اسماعیلی چافی	28159
8	حسن	افشون	12012
9	نادعلی	امینی	24016
10	رسول	امینی فرخانی	19373
11	حجت	اوشیانی	28159
12	عبد الله	ایگدری	38036
13	اسدالله	ایمن پور	24019
14	تازه گل	آزمون	38017
15	عبدالمجید	آق آتابای	38017
16	رحیم	آقایی پور	آزاد
17	علی رضا	باغانی	19289
18	علی اکبر	باغانی	19289
19	محمد ابراهیم	باقری	40011
20	امین	باوی	بعثه رهبری
21	بایرامعلی	بخته	10003
22	عروج علی	برازنده	10003
23	عبد الله	براهویی ژند	38036
24	علی نظر	برومند	24037
25	غضنفر	بشیری گودرزی	29013
26	علیرضا	بقایی	19373
27	محمد ولی	بهلکه	38017
28	کریم	پور تقی راستگو مقدم	28159
29	ابراهیم	پور رستمی	28159
30	فرهاد	پیرزاده	48113
31	وجیه الله	تغیانی	17248
32	گوزل	تورانی	38017
33	سعید	جعفری	17665
34	اسماعیل	جعفری	24010
35	حسین	جعفری	40011
36	اسماعیل	جعفری	24010
37	سید جلال	جلال زاده	19373
38	رجب علی	جمعه اربانی	19289
39	علی حسین	چشم دهام	40011
40	حبیب الله	چنگیری	13322
41	محمد	چوبدار	39009
42	محمدرضا	حاجتمند	19033
43	محسن	حاجی حسنی کارگر	بعثه رهبری
44	عصمت	حسامی	12012
45	علی اکبر	حسنی	19289
46	سیدحسن	حسینی	19033
47	حیدر	حسینی	28159
48	حسین	حیاتی	24037
49	قیصر علی	حیدری	13053
50	عبد الصمد	خانی	19033
51	خدیجه	خرمالی	38036
52	شکرالله	خشخویی	13077
53	محمد	خندان	24037
54	غلام رضا	خورسند	28159
55	ابوالفضل	خیرآبادی	19033
56	محمد سعید	دانش طلب	19373
57	هرمز	داوری	18003
58	علی اکبر	دلیر	39009
59	مالک	دهقان خیاوی	10003
60	محمدابراهیم	دهنوی	19029
61	علی	ذبیح زاده پاشا	30028
62	عبد الله	رادپور	12012
63	علی	رازانی	29012
64	محمد	راکعی	24019
65	علی	رجبی محمد آباد	19289
66	عبدالقادر	رحکن رودی	ایرانیان خارج از کشور
67	قاسم	رحمانی	24037
68	قنبر	رحمانی تونی	29012
69	عبد الستار	رحمکن سوری	ایرانیان خارج از کشور
70	سید احمد	رحیمی	40011
71	رضا	رحیمیانی ثابت	29013
72	محمد حسین	رمضانی سیاه خلکی	28159
73	سید مرتضی	رییس زاده	13077
74	غلامحسین	زردی	19029
75	قربانعلی	سالاری	30028
76	محمد مهدی	سلحشور	30028
77	حسن	سلیمانی درچه	13077
78	محمد رضا	سلیمانیان	19029
79	محی الدین	سید باقری	24019
80	شهریار	شادمندقانع	19373
81	محمد	شاه محمدی	19289
82	غلامعلی	شاهین	19029
83	سیدمحمود	شجاعی	29013
84	عباسعلی	شکری	40011
85	سیاوش	شیبانی	30278
86	عبد الستار	شینور نصاری	20206
87	ابراهیم	صادقی واسکسی	30278
88	حسین	صبور ابراهیمی	19373
89	غلامرضا	طاهری	40011
90	رضا	عارف خانی	19033
91	حسین علی	عباسی	40011
92	احمد	عباسی	19289
93	حبیب الله	عزیزی	38017
94	شهناز	علاقی	38017
95	جمشید	علم جو	28159
96	شریف	عماد ارشد	12012
97	غلامرضا	غلامی	19373
98	فرامرز	غلامی	40011
99	محسن	غلامی
100	رحمت	غلامی جیرگل	28159
101	محمد اسماعیل	فخری	19033
102	ابراهیم	فخری	28159
103	محمد علی	فرخاری	19033
104	محمدتقی	فرخاری	19033
105	حسین	فرخی	40011
106	محمد رضا	فروزان	30278
107	هدایت	قاسمی شورابی
108	علی اکبر	قدم گاهی	19033
109	درسن تقان	قزل	38017
110	حسین	قلی زاده	40011
111	انا محمد	کر	38002
112	محمد موسی	کرمی	29013
113	ابراهیم	کریم پور چمچالی	28159
114	رضا	کریمی قلعه بابا خانی	17248
115	احمد	کفاش	13077
116	علی اکبر	کلاته	17248
117	یکن دردی	کلته	38017
118	اسماعیل	گندابی	19033
119	عباس	گودرزی	29013
120	عباس	لطفی	24010
121	احمد	لطفی	19033
122	محمد ظاهر	ماروسی	19033
123		مجهول الهویه	38017
124		مجهول الهویه
125		مجهول الهویه
126		مجهول الهویه
127		مجهول الهویه
128		مجهول الهویه
129		مجهول الهویه
130		مجهول الهویه
131		مجهول الهویه
132		مجهول الهویه
133	ابراهیم	محمدی	19033
134	حسین	محمدی	24016
135	غلام رضا	محمودی	40011
136	نور محمد	مختوم نژاد	38017
137	عزت الله	مرادی	28159
138	حسن	مرشدی	19033
139	محمدابراهیم	مصطفی زاده	28159
140	عبد الستار	ممکن رود		خارج از کشور
141	نعمت الله	منصوری	24037
142	علی اصغر	مهرآباد	19029
143	داوود	موسوی	17775
144	مصطفی	موسوی	29012
145	هادی	میرزایی	19373
146	حسین	میرمرتضوی	19373
147	اسکندر	ناصری	24016
148	اسمعیل	نجفی	21011
149	احمد	نجفی	24037
150	مرادعلی	نصر اللهی	29013
151	احمد	نظری پور	19373
152	رجب	نعمتی	30028
153	جواد	نمازی مکی	19029
154	فراحم	نوری نوران	10003
155	علی محمد	یحیی پور	28159