حق پناه: اردوغان برای مبارزه با ایران به اسرائیل نزدیک می‌شود/ فلسطین دیگر دغدغه اصلی خاورمیانه نیست

دکتر جعفر حق پناه در گفتگو با خبرآنلاین سیاست نزدیکی روابط ترکیه با اسرائیل را مورد تحلیل و واکاوی قرار داد.

سعید جعفری: اردوغان رویای اسرائیلی دارد و برای مقابله با ایران و کنترل نفوذ تهران، راه حل را در تل آویو جستجو کرده است. هر روز پالس های تازه ای از نزدیکی هر چه بیشتر آنکارا و تل آویو به گوش می رسد و اردوغان و داوود اوغلو و دیگر مقامات دولتی ترکیه در اظهار نظرهای مختلف تلاش دارند این نزدیکی را عادی جلوه کنند. عادی سازی که البته بسیار مهم است. جعفر حق پناه در گفتگو با خبرآنلاین معتقد است این رفتار ترکیه در جهت مقابله و محدود کردن نقش ایران در معادلات منطقه ای صورت می گیرد. با استاد مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران گفتگویی در خصوص راهبرد جدید نزدیکی آنکارا به تل آویو انجام دادیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید. 

ترکیه در حال نزدیک تر شدن هرچه بیشتر به اسرائیل است و هر روز پالس های بیشتری از مقامات این کشور در این راستا می بینیم. این نزدیکی را چگونه می توان تحلیل کرد؟

من ترجیح می دهم بیش از اینکه این موضوع را در سطح دوجانبه ببینم از یک رویکرد منطقه ای مورد توجه قرار دهم و به آن بپردازم. چرا که به نظر می رسد این ماجرا بیش از اینکه ابعاد دوجانبه داشته باشد دارای سطوح منطقه ای است. توازن ها و موازنه هایی که در منطقه وجود داشته است به مرور زمان در حال تغییر است و تغییراتی در آرایش قدرت منطقه ای شکل گرفته است. روندی که طی آن کنشگری ایران وضعیت بهتری یافته و به عنوان یک رقیب منطقه ای برای ترکیه عرصه را برای آنکارا محدودتر کرده است. ترکیه احساس کرده به تنهایی نمی تواند این موازنه را تغییر دهد در نتیجه این موضوع را در نزدیکی با اسرائیل جستجو می کند. 

سوال اینجاست چرا ترکیه این ماجرا را با اسرائیل پی می گیرد؟

برای اینکه احساس می کند این روند با همراهی عربستان سعودی قابل حصول نیست. اختلافات با مصر هم جدی است. بنابراین تنها کارت ترکیه اسرائیل است. این موضوع برای اسرائیل هم صدق می کند و از منظر این رژیم هم می بینیم تنها گزینه ترکیه است. ضمن اینکه این دو بازیگر دغدغه های مشترکی هم دارند. مانند ماجرای سوریه، مسئله انرژی و این منافع مشترک سبب می شود آنکارا و تل آویو بیشتر به یکدیگر نزدیک شوند.

ترکیه طی چند سال اخیر با در پیش گرفتن راهبردی جدید تلاش کرد خود را حامی مردم فلسطین نشان دهد و حتی دعوای معروف اردوغان با شیمون پرز در داووس و ژست های دیپلماتیک این کشور سبب شد محبوبیت اردوغان در میان افکار عمومی جامعه عربی بسیار بالا رود. حالا نزدیک شدن به اسرائیل سبب نمی شود از منظر پرستیژ به وجهه عدالت و توسعه ضربه ای وارد شود؟

توجیهی که الان آقای اردوغان می تواند داشته باشد این است که رفتارهای خشن اسرائیل در قبال فلسطینیان کمتر شده است. طبعا جنگی در میان نیست و کار قدری راحت تر است. طبیعی است که اگر دوباره اسرائیل حمله ای به سرزمین های اشغالی داشته باشد دوباره فضای عربی تغییر خواهد کرد. ولی از سوی دیگر باید این نکته را هم مورد توجه قرار دهیم ترکیه ناچار است مانند دیگر کشورهای عربی با احتیاط با اسرائیل رفتار کند. شما الان می بینید عربستان به سمت تنش زدایی با اسرائیل حرکت می کند. امارات دفتر منافع اسرائیل را هم در کشورش احداث کرده است. از این جهت شاید دیگر مسئله فلسطین دغدغه اصلی امنیتی جامعه خاورمیانه نیست و مسائل اقتصادی سبب شده قدری از حجم توجهات نسبت به این موضوع کاسته شود. 

بخش اعظم طرفداران داخلی حزب عدالت و توسعه طبقه سنتی و دین باور ترکیه هستند. گروهی که به موضوع فلسطین به عنوان یک ارزش می نگرند. بر این اساس این حرکت ترکیه به سمت روابط بهتر با اسرائیل سبب نخواهد شد وجهه اردوغان در داخل و در میان طرفدارانش تضعیف شود؟

اگر این حرکت به صورت شتابان و بدون دست آورد ملموس باشد همین پیامدی که شما اشاره کردید را با خود به همراه خواهد داشت. ولی فعلا اتفاقی که افتاده این است که تلاش می کنند این نگاه را در سطح جامعه ترویج دهند که این جنگ شیعه و سنی است. با همین نگاه توانسته اند مشکلات تروریسم را بر موضوعات پیشین مانند اسرائیل اولویت دهند و در واقع قبح اخلاقی ماجرای اسرائیل ریخته است. البته من هم با شما موافقم که این چرخش ترکیه معنادار است و نمی توان به سادگی همه هوادارانش را توجیه کند اما امید آقای اردوغان این است که در این روند به دست آوردهای اقتصادی دست یابد تا از آن به عنوان عامل مجاب کننده بهره ببرد.  

تنش های ترکیه با روسیه هم جدی شده است. اما شما این سیاست نزدیکی ترکیه به اسرائیل را فقط به ماجرای ایران مرتبط دانستید. آیا اختلاف نظر با روسیه بخشی از این ماجرا نیست؟

شاید تنش با روسیه ترکیه را به این نتیجه برساند که برای تقویت موضع خود در غرب از مزیت های لابی یهود در آمریکا بهره ببرد اما شاید عامل کلیدی نباشد. چرا که در این ماجرا ترکیه حمایت های ناتو را پشت سر خود دارد. ضمن اینکه اسرائیل همیشه روابط دوستانه ای با روسیه داشته است و همین حالا هم در جریان حملات به سوریه شاهد بودیم که هماهنگی هایی میان آقای پوتین و نتانیاهو صورت گرفته است. در نتیجه نزدیکی به اسرائیل بیشتر در جهت مقابله با ایران و عراق برای ترکیه حائز اهمیت است. ضمن اینکه خاورمیانه آوردگاه ترکیه است و حضور در این منطقه می تواند در تنظیم روابط و قدرت منطقه ای این کشور تعیین کننده باشد. 

با این نکاتی که اشاره شد چشم انداز سیاست خارجی ترکیه را چگونه می بینید؟ بازیگری که با همه سر گفتگو و رفع تنش داشت حالا هر روز با یک کنشگر وارد تنش می شود.

یکی از ویژگی های نظام های تک حزبی این است که اپوزوسیون قابلیت هم آوردی با حزب حاکم را ندارند و امروز عملا بعد از حدود ۱۲ سال حزب عدالت و توسعه به این موقعیت رسیده و به نوعی همه افکار مخالف را طرد کرده و احساس می کند حاکمیت مطلق دارد و هر سیاستی که بخواهد را می تواند دنبال کند. واقعیت این است عدالت و توسعه برای این مسیر هزینه های زیادی پرداخته است و راه بازگشتی هم برایشان باقی نمانده است. ضمن اینکه مشخص نیست به دست آورد مشخصی هم دست یابند. نقطه امیدشان این است که خود را در بلوک غرب تعریف کنند. در واقع حزب حاکم ترکیه بر این باور است اگر خود را به عنوان نماینده خواست ها و مطالبات جامعه بین المللی در مقابل تروریسم تعریف کند می تواند به امتیازات قابل توجهی دست یابد. به ویژه که رقبای اصلی اش مانند ایران اتصالی با غرب ندارد و آنکارا خواهد توانست با همراهی و همکاری با غرب ایران را در مسیر انزوا قرار دهد. با این تفاصیل به نظر من خاورمیانه آبستن تحولات ویژه و مهمی خواهد بود. ترکیه بر این باور است این ریسک ها و هزینه هایی که انجام می دهد بالاخره نتیجه خواهد داد و این ایده و اندیشه در خطوط تئوری های داوود اوغلو به ویژه در کتاب عمق استراتژیکش دیده می شود. پیشتر از پیگیری قدرت ترکیه در چارچوب قدرت نرم سخن می گفتند و حالا با تغییر رویه با متغیرعای سخت افزارانه در پی حصول به اهدافشان هستند. ضمن اینکه نباید از عنصر برداشت نخبگان مانند شخص اردوغان و داوود اوغلو هم به سادگی گذر کنیم. واقعیت ایت است تحولات خاورمیانه به حدی شتابان و پیچیده و با همراهی تناقضات زیاد است که اینگونه چرخش ها و رفتارهای پرریسک را نباید تنها به مواضع دولتمردان ترکیه منتسب کنیم و گاهی ساختار خود را بر کارگزار تحمیل می کند و در چنین روند پرآشوبی که جنگ تابو نیست و بخشی از راه حل بحران ارزیابی می شود حرکات پرشتاب و پرهزینه تنها به ترکیه و برای حفظ امنیت این کشور محدود نمی شود. در نتیجه باید اشاره کنم که بخشی از این رفتار ترکیه انفعالی و در واکنش به اتفاقات و تحولاتی است که در منطقه رخ داده است ارزیابی می شود. در نهایت پیش بینی من این است که این چرخه همچنان ادامه خواهد یافت و ما فعلا شاهد تصاعد چرخه بحران در این حوزه خواهیم بود. 

به عنوان آخرین سوال، چرا آقای اردوغان اینقدر حضور رسانه ای پررنگی دارد؟ مثلا اگر بخواهیم او را با عبدالله گل در زمان ریاست جمهوری مقایسه کنیم می بینیم اردوغان تقریبا هر روز در رسانه ها به نوعی حضور دارد. یا مثلا در خصوص بحران با روسیه تعداد اظهارنظرهای رئیس جمهور ترکیه اصلا قابل مقایسه با همتای روس نبود. 

آقای اردوغان به دلیل اینکه می خواهد خود را در روند تغییرات قانون اساسی قرار دهد تلاش دارد با این کار مقدمه چینی های لازم برای تغییر وزن جایگاه ریاست جمهوری را انجام دهد. به این ترتیب که ریاست جمهوری را از جایگاهی نسبتا تشریفاتی به اصلی ترین پست سیاسی و اجرایی کشور تبدیل کند. ضمن اینکه بخش دیگر این رفتار اردوغان به منظور سرپوش گذاشتن بر مسائل و ناکامی های داخلی است. به این ترتیب که اردوغان با حجم زیاد اظهارنظرها و سخنرانی ها می خواهد بر برخی مشکلات بر سر مسائل کردی سرپوش بگذارد و توجه عموم را به مسائل سیاست خارجی جلب کند تا کمتر مورد پرسش در خصوص ناکامی های عرصه داخلی قرار گیرد.

شهید «سمیر قنطار» سردار اسرای لبنانی، که بود؟

«سمیر قنطار» قدیمی‌ترین اسیر لبنانی در بند رژیم صهیونیستی که سال ۲۰۰۸ بعد از ۳۰ سال اسارت از سلول‌های دشمن صهیونیستی آزاد شده بود، شب گذشته در حمله موشکی دشمن دیرینه‌اش به دمشق، به شهادت رسید.

 

 

 

 «سمیر قنطار» قدیمی‌ترین اسیر لبنانی دربند رژیم صهیونیستی در 20 جولای 1962در روستای دروزی نشین «عیبه» از توابع استان «جبل» لبنان به دنیا آمده و  در سال 1978 میلادی طی یک عملیات ضد صهیونیستی در شهر صهیونیست نشین «نهاریا» به اسارت در آمد و در لبنان «سردار اسرا» لقب گرفت. 

عکس خارق‌العاده از بیرون ریختن چای در سرمای چهل درجه زیر صفر

اگر یک فلاکس چای داغ را در دمای چهل درجه سلسیوس زیر صفر را بیرون بریزید چه صحنه‌ای خلق می‌شود؟ مایکل دیویس عکاس کانادایی عکس خارق‌العاده از این صحنه گرفته است.

داعش در خاک ترکیه ایزدی ها را خرید و فروش می کند

گزارشها حاکیست تروریستهای تکفیری صهیونیستی داعش زنان آواره ایزدی و دختران کم سن و سال آنها را در شبکه های داخل ترکیه خرید و فروش می کنند.

به گزارش شبکه تلویزیونی پرس تی وی ، بیش از بیست هزار اقلیت کرد ایزدی از کوهستانهای سنجار عراق در سال دوهزار و چهارده به ترکیه فرار کردند. سازمانهای امدادرسان در ترکیه برای آوارگان ایزدی سرپناه، غذا و دیگر مایحتاج اولیه را فراهم کرده اند. آوارگان ایزدی در ترکیه از قتل عامها، تجاوز به عنف، آدم ربایی و فروش زنان و دختران به دست تروریستهای داعش خبر می دهند. یک زن آواره ایزدی در کنفرانس بین المللی زنان در استانبول که امسال برگزار شد، به شدت از سازمان دهندگان این کنفرانس و جامعه بین المللی به علت سکوت درباره آزار و اذیت ایزدیها انتقاد کرد.
هدیه حسین آواره ایزدی گفت، داعش پنجاه درصد از ایزدیهای عراق را ربود و هیچ کسی در این خصوص احساس مسئولیت نمی کند. آنها مردان ما را کشتند و زنان و دختران ما را ربودند. آنها دختران ما را به عنوان هدیه به یکدیگر می دادند و آنها را به عنوان برده بردند.
دسامبر دوهزار و پانزده تلویزیون ای آر جی آلمان گزارش داد که داعش چگونه از قاضی آنتپ ترکیه دختران و زنان ربوده شده ایزدی را به قیمت پانزده هزار تا بیست و پنج هزار دلار برای بردگی جنسی ، خرید و فروش می کنند. البته خانواده ها می توانند از طریق یک واسطه به همین قیمت آزادی دختران و زنان خود را از دست داعشی ها بخرند. بر اساس گزارش این شبکه ها بخشی از این تجارت از طریق واتس اپ و دیگر شبکه های اجتماعی انجام می شود. این گزارش تاکید می کند آنچه بسیار تعجب آور است این است که شبکه های داعش در ترکیه بدون هیچ مانعی و با اطلاع کامل مقامات ترکیه فعالیت می کنند. مدافعان حقوق بشر و گروههای مدافع حقوق زنان دولت ترکیه را به همدستی با داعش متهم می کنند و به همین علت از سازمانهای اطلاعاتی ترکیه شکایت کردند و خواستار توضیح وزیر کشور ترکیه درباره قانونی بودن این فعالیتها شدند. در همه این موارد مقامات ترکیه سکوت کرده و پاسخ نداده اند.
سلجوق ارز رئیس انجمن پزشکان ترکیه گفت، دولت ترکیه با همه اسلامگرایی خود باید این قضیه را خیلی جدی بگیرد و به سوالات پاسخ دهد. اگر دولت به سوالات مطرح شده پاسخ ندهد، این ذهنیت ایجاد می شود که دولت با داعش همکاری دارد.

«مرده‌زایی» ائتلاف نظامی ترکی-سعودی و پایان دوره انقلابیون اجاره‌ای

«مشکلی نیست؛ در زمان لازم خودمان آن‌ها را از بین خواهیم برد» این پاسخ یکی از شاهزاده های امنیتی سعودی بود به سئوال یک رهبر منطقه ای.

مصطفی فهیمی: «مشکلی نیست؛ در زمان لازم خودمان آن‌ها را از بین خواهیم برد» این پاسخ یکی از شاهزاده های امنیتی  سعودی بود به سئوال یک  رهبر منطقه ای. آن شخص به سعودی ها اعتراض کرده بود که داعش و این گروه های تروریستی را سازماندهی و تسلیح می کنید و بعدا آن ها برای خودتان و کل منطقه مشکل آفرین می شوند.

پایان دوره انقلابیون اجاره ای

از چهارشنبه 6 بهمن 89 که اولین تظاهرات در اطراف درعا با کشته شدن یک نوجوان دوازده ساله سوری آغاز شد، 5 سال گذشته است در حالی که کمتر کسی تصور می کرد که این جریان تبدیل به یک حادثه بزرگ، زمان‌بر و بین المللی شود.در آغاز بحران، ترکیه با آدرس های غلط دریافتی از حوداث شمال آفریفا و سقوط دولت های تونس، لیبی و مصر، خود را مستقیما  و بدون رعایت اصول دیپلماتیک درگیر پرونده سوریه و مصر کرد.

به نظر می رسد صبر و شکیبائی آغاز کنندگان این سناریوها جهت تغییرات دل‌خواه در منطقه خاورمیانه به سر آمده و این بار می خواهند بطور مستقیم و بدون نقاب وارد معرکه شوند. گویا تحقق اهداف از طریق انقلابیون اجاره ای و وارداتی  و جوانان بومی (داعش، جبهه النصره، احرارشام و ....) از اروپا  امریکا و بعضی از کشورهای عربی در سوریه و عراق به نتیجه نرسیده لذا این بار می خواهند از طریق سربازان رسمی و ورود  بعضی از مزدوران  منطقه ای و فرا منطقه ای کاملا رو بازی کنند.

حکام ائتلاف سعودی-ترکی که در بدو زایش «مرده» به دنیا آمده می خواهند با استخدام «منطق قدرت»  تلاش های بدفرجام 5 ساله شان را تمام کنند در حالی که این «قدرت منطق» است که می تواند مشکلات منطقه را حل و فصل کند.

ائتلاف ترکی - سعودی و نتیجه بخش نبودن جنگ نیابتی

با گذشت 5 سال از بحران سوریه این سئوال مطرح است  پروژه شکل گیری ارتش ترکی -سعودی چرا حالا کلید خورده ؟ آیا آنان راه حل و گزینه دیگری برای برون رفت از مشکل خود بوجود آورده نداشتند یا این یک کنش و واکنش است؟ بازیگران منطقه ای در این روند چقدر نقش دارند؟ 

توجه به نکات زیر می تواند در به دست آوردن تحلیلی راهبردی کمک کند.

1.       نتیجه ندادن جنگ‌های نیابتی از طریق گروه های مسلح بومی و وارداتی و ضرورت حضور میدانی مستقیم.

2.       افزایش فشار روانی بیشتر به ایران و رقبای منطقه ای و فرامنطقه ای ائتلاف سعودی-ترکی

3.       دوره‌ی «پسا برجام» فرصت‌های پیش روی ایران را افزایش داده از سوی دیگر و با آغاز دوره «پسا داعش» که نشانه هایش آشکار شده، منازعه و رقابت بر سر قدرت منطقه ای شدن ترکیه و سعودی با کشورمان افزایش یافته است.

4.       رفتار ایالات متحده، فرانسه و اروپا در خصوص پرونده‌های منطقه به خصوص پس از چرخش غرب در قبال بشار اسد آن‌ها را ناامید و مایوس کرده؛ کیسنیجر *** گفته بود «دولت‌های سنی در حال مایوس شدن از ما هستند».

5.       با در انحصار گرفتن ائتلاف نظامی ضد داعش تحت رهبری امریکا ترکیه و سعودی در حاشیه قرار گرفتند. آن‌ها با تشکیل این ائتلاف و اصرار بر نوعی خود اتکائی می خواهند توانائی‌های منطقه ای شان را نشان دهند.

6.       به نتیجه نرسیدن پرونده سوریه آن طور که ترک‌ها و سعودی‌ها می خواستند، موجب ناشکیبایی و ناامیدی آنان شده است. این ائتلاف تلاش دارد با ایجاد ابهامات جدید در سوریه، عراق و کل منطقه از آخرین فرصت شان برای سرنگونی بشار اسد استفاده کنند.

سرانجام ائتلاف نظامی سعودی-ترکی مبارزه با تروریسم

آیا ائتلاف نظامی مبارزه با تروریسم سعودی-ترکی «کارا» و «نتیجه بخش» است؟ اولاً شکل گیری این ائتلاف می تواند به سرنوشت تشکیل ارتش عربی در سال 1945 توسط اتحادیه عرب دچار شود و هیچ‌گاه در میدان عمل نتواند خود نمایی کند. به نظر این ائتلاف که با واکنش های منفی کشورهای اسلامی روبرو شده صرفا از نیروهای ارتش ترکیه، سعودیه و تعداد اندکی از نظامیان امارات متحده عربی تشکیل شود.

ثانیاً گستردگی صحنه نبرد چنان بزرگ و پیچیده است که از نظر فنی این نیروی نظامی ذاتا قابلیت اداره نبرد را نداشته و نمی تواند «کارا» و «نتیجه بخش» باشد؛ همان‌گونه که ارتش آمریکا نیز قادر نبود چنین کاری را انجام دهد.

ثالثاً پیچیدگی و چند وجهی بودن پرونده منطقه به گونه ای است که چنانچه بر فرض محال این ائتلاف نظامی بتواند در ابتدا دستاورهای جزیی به دست بیاورد، این دستاورها «قابل استمرار نبوده» و موجب پیچیده تر شدن و ایجاد مسائل  جدیدی در منطقه می شود؛ بحرانی هایی مانند:

1.       احتمال افزایش منازعات جدید در منطقه  و در نهایت تقویت داعش و تروریست ها در خاورمیانه و شمال آفریقا همانند آنچه در یمن اتفاق افتاد.

2.       طولانی شدن درگیری‌های امنیتی و نظامی در خاورمیانه و شمال آفریقا و ضربه بیشتر بر منابع انسانی و اقتصادی.

3.       جدی تر شدن ائتلاف روسیه، ایران و سوریه و خط مقاومت و تا حدودی عراق در رقابت های منطقه ای که گسترش بیشتر تنش و صحنه نبرد را نشان می دهد.

4.       ریشه دار شدن بیشتر درگیری‌های مذهبی در منطقه و جهان همانند آنچه در نیجریه اتفاق افتاد.

5.       جذب بیشتر نیرو در کشورهای عربی و اسلامی توسط داعش و گروه های امثال آن و رادیکالیزه شدن بیشتر جوامع عربی و اسلامی

***

کیسینجر سیاستمدار کهنه کار 92 ساله امریکایی به تازگی و پس از  عملیات 13 دسامبر داعش در پاریس در تحلیلی در یک همایش بین المللی که در امارات متحده عربی برگزار شد گفت: « از وقتی که توافق هسته ای(برجام) اعلام شد.نگرانی اصلی این است  که چه اتفاقی در آینده خاورمیانه خواهد افتاد. با توجه به توانایی های روز افزون اقتصادی و نظامی ایران کشورهای سنی نشین به این مسئله فکر می کنند که باید توانائیهای خود را تقویت کنند. آنچه ظهور خواهد دو بلوک است: بلوک سنی و بلوک شیعه. دولت های سنی در حال مایوس شدن از ما هستند و ایران نیز تغییر پارادایم ملموسی در مسائل بین المللی نداشته است که ما بر آن اساس بتوانیم از آن منتفع شویم.»