قائم‌‌‌‌‌‌‌‌‌مقامی: ترکیه بدون اجازه نمیتواند به ایران نزدیک شود
یک کارشناس مسائل ترکیه می‌گوید: درباره حمایت از بخشی از کردهای سوریه به
رهبری "حزب اتحاد دمکراتیک PYD و شاخه نظامی آن YPG نیروهای دفاعی خلق"
اختلاف شدیدی بین ترکیه و آمریکا، ترکیه و روسیه و حتی سوریه و شخص بشار
اسد وجود دارد.
طی یک ماه اخیر شاهد افزایش رفت وآمدهای دیپلماتیک و دیدارهای مقامات
ایران وترکیه بوده ایم. در همین راستا، چاوش اوغلو، یک هفته پس از سفر یک
روزۀ ظریف به آنکارا، روز پنجشنبه چند ساعتی میهمان وزیر خارجه کشورمان
بود. آنگونه که سخنگوی وزارت خارجه توضیح داد مذاکرات دو وزیر خارجه به مدت
پنج ساعت به طول انجامیده و طرفین تفاهمات و رایزنی های به عمل آمده میان
دو کشور در سفر هفته گذشته محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به
آنکارا پیرامون آخرین تحولات منطقه و روابط دوجانبه را مورد بررسی قرار
دادند.
طبق اعلام سخنگوی وزارت خارجه کشورمان قرار است در آینده نزدیک نیز دیدارهای متعددی به صورت فشرده در سطوح متفاوت بین مقامات عالی دو کشور به عمل آید. اینکه این ملاقات‌ها نویددهندۀ نزدیک شدن دو کشور بر سر بحران سوریه است، پرسشی است که علی قائم مقامی، کارشناس مسائل ترکیه در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین به آن پاسخ داده است و در ادامه می خوانید:
در ابتدا از اهداف سفر چندساعتۀ وزیر خارجه ترکیه به تهران برایمان بگوئید.
سفر اخیر چاوش اوغلو به تهران در مورد بحران سوریه و مبارزه با تروریسم و تحولات منطقه ای بوده است. موضوع دیگر توافق آنکارا و تهران برای بررسی راههای برقراری صلح و همچنین توافقاتی در حوزۀ کردی بود.
اما لازم می دانم به چند نکته مهم در این زمینه اشاره کنم: چاووش اوغلو، اخیراً ایران را متهم کرده که ایران در قبال سوریه سیاست مذهب گرایانه را در منطقه دنبال می کند و از ایران می خواهد که ایران از این سیاست صرف نظر کند. مولود چاوش اوغلو همچنین تاکید کرد که به علت کشتار 600 هزار نفر از مردم سوریه بشار اسد نمی تواند به حکومت خود ادامه دهد.
از سوی دیگر، بینالی ییلدریم، نخست وزیر ترکیه در اظهارنظر تازه ای اخیراً بیان کرده است که بشار اسد میتواند در روند برقراری صلح سوریه به طورموقت شرکت کند و بعد از مذاکرات صلح نمی تواند به حاکمیت خود ادامه دهد. در واقع ترکیه سیاستهای متضادی را در قبال سوریه اجرا میکند که ایران باید آن را مورد توجه قرار دهد. یعنی به طور مستقیم از ترکیه بپرسد که دنبال چه نوع سیاستی است. در واقع چنین تضادهایی در داخل ترکیه مطرح شد و بین مقامات ترکیه در سیاست خارجی هم مشاهده می شود.
نکتۀ مهم دیگر اینست که برخی منابع از توافق ایران، ترکیه و روسیه در مورد بحران سوریه خبر می دهند؛ اینکه نیروهای خارجی مثل داعش و جبهه النصره تحت کنترل نیروهای امنیتی و اطلاعاتی از سوریه خارج شوند تا نتوانند در کشورهای دیگر عملیات تروریستی انجام دهند ویا اینکه در داخل سوریه اگر این گروهها خواستند که مقاومت کنند از بین بروند.
طرح دیگری هم اعلام شده که گروههای مسلح سوریه، یعنی سوری الاصل هم خلع سلاح شوند و به صورت سیاسی به موجودیت خود ادامه دهند تا در سوریه تمامیت ارضی و وحدت ملی حفظ شود و بتوانند در حکومت آینده شرکت کنند و در سوریه یک انتخابات دموکراتیک آزاد برگزار شود که اگر بشار اسد در این انتخابات پیروز شد به حکومتش ادامه دهد، اما در صورت عدم پیروزی از حکومت برکنار شود و شخص دیگری به ریاست جمهوری سوریه منصوب شود.
اختلافات بر سر گروههای کُردی میان طرفهای درگیر و بازخورد آن در همکاریهای منطقه ای از چه زاویه ای قابل بررسی است؟
ایران و ترکیه همکاری هایی در جهت مبارزه با تشکلهای ملی گرای افراطی کرد از جمله (PKK) در عراق، ترکیه و سوریه را دارند، اما در شمال سوریه که منطقه روژوا Rojava (کردستان غربی) گفته می شود، بین گروههای کردی اختلاف شدیدی وجود دارد. درباره حمایت از بخشی از کردهای سوریه به رهبری "حزب اتحاد دمکراتیک PYD و شاخه نظامی آن YPG نیروهای دفاعی خلق" اختلاف شدیدی بین ترکیه و آمریکا، ترکیه و روسیه و حتی سوریه و شخص بشار اسد وجود دارد.
آمریکا و روسیه از حزب اتحاد دموکراتیک به رهبری صالح مسلم و آسیه عبدالله حمایت و آنها را مسلح می کنند و علیه داعش مبارزه می کنند و شهر منبج را تصرف کردند. حتی آمریکا و انگلیس نیروهای ویژه خود را در شمال سوریه مستقر کرده است. در این بخش ها یعنی شمال سوریه و مناطق کردنشین آمریکا سه پایگاه نظامی دارد و علیه داعش مبارزه می کند. روسیه هم در این قسمت دارای نیروی نظامی است. اما ترکیه اعلام کرده که حزب اتحاد دمکراتیک وابسته به پ ک ک و تروریست است و باید با آن مبارزه شود و به آمریکا هم در این مورد هشدار داده که دست از حمایت های خود از این گروه بردارد، ولی آمریکا اعلام کرده که این نیروها ضد داعش هستند و ایالات متحده حمایت خود را از این گروه ادامه خواهد داد. چنین اختلاف نظرهایی وجود دارد.
از سویی با تحریک آمریکا به نظر می رسد گروه حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) که شاخه نظامی آن (YPG) است، حملاتی علیه ارتش سوریه انجام داده اند که ارتش سوریه با آنان به مقابله پرداخته است. در حالیکه که قبلاً اتحاد عملی بین ارتش بشار اسد با حزب (PYD) برای مقابله با گروههای تکفیری مورد حمایت عربستان و ترکیه وجود داشت و به نوعی آتش بس کرده بودند.
مسأله بعدی منطقه بین جرابلس وعزاز است که هم مرز ترکیه در شمال سوریه است. این منطقه همچنان در کنترل داعش و گروههای تکفیری قرار دارد و به ترکیه رفت وآمد دارند و مورد حمایت قرار می گیرند. ترکیه خواهان این نیست که منطقه جرابلس و عزازبه دست (PYD) بیفتد. اما (PYD) یعنی حزب اتحاد دموکراتیک (کردستان سوریه) به غرب فرات وارد شدند درحالی که ترکیه اعلام کرده بود در صورت این اتفاق ترکیه آنان را مورد حملات نظامی قرار می دهد و آنها را نابود خواهد کرد. این گروه با حمایت آمریکا وارد غرب فرات شدند که چاووش اوغلو اذعان داشت که ترکیه با آمریکا قرارداد پنهان بسته است که بعد از پایان عملیات این گروه دوباره به شرق فرات برگردند. از طرفی، صالح مسلم می گوید که وابسته به پ ک ک نیستند. ولی معتقد به اندیشه عبدالله اوج آلان رهبر پ ک ک هستند. آنها بر خلاف مسعود بارزانی نمی خواهند مستقل شوند، بلکه می خواهند که در سوریه فدرال زندگی کنند.
دولت ترکیه مدعی است که یک گروه ده هزار نفری پیشمرگ کرد سوری وابسته به بارزانی را آموزش داده است که گروه (PYD) اجازه نمیدهد که این گروه وارد شمال سوریه شود.
ارزیابی شما در مورد برخی از کارشناسان که می گویند ایران وترکیه نمی توانند متحد استراتژیک یکدیگر باشند و این که این اتحاد نمیتواند بلندمدت باشد چیست؟
دولت ترکیه متحد ناتو و آمریکا است. بدین معنا که بدون اجازه ناتو و آمریکا نمی تواند با ایران به اتحاد استراتژیک دست پیدا کند، اما به شکل مشارکت استراتژیک با روسیه و ایران همکاری می کند. به عنوان مثال دولت ترکیه درباره گروهای کرد (PKK) و پژاک به صورت همکاری امنیتی- اطلاعاتی فعالیت می کند. اگر ترکیه بخواهد با ایران به صورت استراتژیک فعالیت کند، در این صورت باید ارتش دو کشور ایران و ترکیه عملیات متحد و مشترک انجام دهند که آمریکا اجازه نخواهد نخواهد داد که ارتش ترکیه با ارتش ایران وارد همکاری های گسترده منطقه ای شود. بنابراین ترکیه فقط میتواند با کشورهایی که تحت سلطه آمریکا همچون عربستان سعودی، قطر،امارات متحده عربی وغیره هستند میتواند روابط نظامی داشته باشد که در این صورت بعد استراتژیک پیدا می کند.
آینده را چگونه پیش بینی می کنید؟
همکاری های ایران و ترکیه از چند لحاظ اجتناب ناپذیر است، به طوری که باید این همکای گسترش پیدا کند، به این دلیل که امنیت و تمامیت ارضی هر دو کشور در معرض خطر و تهاجم قرار دارد. ایالات متحده آمریکا یک استراتژی بلندمدت دارد که تا سال 2035 می خواهد آن را به اجرا در آورد و این است که نه تنها در خاورمیانه بلکه در سطح جهان خواهان این است که کشورها کوچکتر و تجزیه شوند، تا تعداد کشورها در جهان افزایش پیدا کند. این استراتژی در خاورمیانه، ترکیه و حتی ایران هم میتواند تهدید ساز باشد.