پل ارتباطی ایران و مصر کجاست؟ پاسخ کارشناس مسائل خاورمیانه به این پرسش

صباح زنگنه در گفتگو با خبرآنلاین روند برگزاری انتخابات پارلمانی مصر را تحلیل می کند.

سعید جعفری - انتخابات پارلمانی مصر با حرف و حدیث فراوان برگزار شد. در شرایطی که تقریبا عموم اجزاب و جریان های مستقل از حضور در انتخابات پارلمانی این کشور منع شده بودند بدیهی بود که دوستان و یاران ژنرال عبدالفتاح سیسی به راحتی قوه مقننه را هم مانند قوه مجریه در اختیار بگیرند و روند یکپارچه شدن قدرت در سرزیمن اهرام ثلاثه کامل شود. صباح زنگنه کارشناس مسائل مصر در این باره معتقد است با این انتخابات تغییری در روند سیاسی این کشور ایجاد نمی شود تنها یکی دیگر از ارکان حکومتی با این ساز و کار شکل می گیرد. این کارشناس مسائل خاورمیانه همچنین استدلال می کند با توجه به همگرایی هایی که میان ایران و مصر در خصوص آینده سوریه و بشار اسد وجود دارد می توان به عادی سازی روابط تهران - قاهره از این مسیر امیدوار بود. به ویژه که به یاد داشته باشیم موضوع سوریه برای مصر یک مقوله گذرا و کوتاه مدت نیست و به امنیت ملی این کشور گره خورده است. مشروح گفتگوی خبرآنلاین با کارشناس مسائل خاورمیانه را در ادامه می خوانید. 

روند انتخابات پارلمانی در مصر را چگونه می بینید؟ این انتخابات در شرایطی برگزار شد که گروه های سیاسی زیادی از حضور در این صحنه منع شده بود و اخوان هم شرکت در آن را حرام اعلام کرده بود. 

این انتخابات طبق وعده ای که سیسی داده بود قرار بود روال در این کشور را به یک روال دموکراتیک و سیاسی برگرداند. از این منظر رئیس جمهور مصر به وعده خود عمل کرده است. اما اینکه با چه شرایطی این انتخابات برگزار می شود محل حرف و حدیث است. طبق شرایطی که دولت قرار داده اولا احزاب دینی و مذهبی با نام حزب مذهبی حق شرکت در انتخابات پارلمانی را نداشتند و طبعا اخوان و هر حزب دینی و مذهبی دیگری به این ترتیب از گردونه خارج می شود. گروه های معارض و مخالف که به صور مختلف حضور دارند آنهایی که قدرت زیادی دارند و می توانند در سطح جامعه نقش ایفا کنند محدود شدند و کمتر توانستند شرکت کنند. بنابراین احزاب دست دوم عملا در صحنه ماندند و به لحاظ تبلیغاتی تقریبا انتخابات بسیار کنترل شده ای شکل گرفته و به همین دلیل هم شور و هیچانی در سطح رسانه ها و مطبوعات و جامعه کمتر دیده می شود. به این ترتیب افرادی که به حکومت سیسی نزدیکی ترند وارد پارلمان خواهند شد و ما شاهد مجلسی همراه با دولت خواهیم بود. 

با این تفاسیر شما معتقدید با این انتخابات تغییری در نظم حکومتی مصر ایجاد نمی شود؟

خیر. فقط یکی از ارکان حکومتی با این ترتیب شکل خواهد کرد.

وضعیت حزب نور چگونه است؟ این حزب سلفی از معدود جریان های سیاسی مصر بود که با کودتا موافق بود و به نوعی همراه با آقای سیسی از کنار زدن مرسی حمایت کرد.

حزب نور هم فعلا مشکلاتی دارد و دولت چندان از عملکرد این حزب رضایت ندارد و مایل نیست فضای مذهبی تبلیغاتی تندرو در سطح جامعه ایجاد شود. بنابراین نه تنها احزاب دیگر برای فعالیت مجاز نشدند بلکه حزب نور هم دارای محدودیت هایی شده گرچه از امکانات  و پول و حمایت های مالی گزاف عربستان برخوردار است و از طرق مختلف سعی کرده به افراد خود را وارد گردونه انتخابات کند. ولی به هر حال روابط این حزب با سران حکومت و به ویژه با شخص سیسی چندان مناسب نیست. 

به موضوع حمایت عربستان از حزب نور اشاره کردید، به نظر می رسد قدری مواضع عربستان و سیسی در برخی از حوزه ها با یکدیگر به مشکل و اختلاف خورده است. به عنوان مثال بر سر آینده وضعیت سوریه و حضور یا عدم حضور اسد در نظم جدید سوریه ریاض و قاهره با یکدیگر اختلاف نظر دارند. آیا این اختلاف نظر جدی است؟

بله اختلاف نظر که جدی است. موضوع سوریه یک مقوله امنیت ملی برای مصر محسوب می شود. یک بحث گذرا و کلی نیست که مصر بتواند از آن عدول کند. به همین دلیل مصر از حلمه روسیه به گروه های تروریستی در خاک سوریه حمایت کرده است. اقدام و رویکردی که کاملا خلاف نظر عربستان است. بنابراین روابط بین مصر و عربستان در موضوعات مختلف قابل تجزیه و تحلیل است. ضمن اینکه مصر و سیسی در برخی از حوزه ها تلاش می کنند با چنین اقداماتی جایگاه از دست رفته خود در معادلات منطقه ای را باز یابند. 

برخلاف دوران مصر مبارک که این کشور روابط نزدیک و تنگاتنگی را با آمریکا و غرب برقرار کرده بود این روزها سیسی به روسیه بیشتر نزدیک شده و حالا شاهد هستیم از اقداماتی که این کشور در سوریه انجام می دهد حمایت می کند. مواضعی کاملا مقابل انچه غرب در نظر دارد. آیا می توانیم این نزدیکی قاهره به مسکو را کلیدی و تغییری استراتژیک ارزیابی کنیم یا تنها یک گرایش تاکتیکی رخ داده است؟

بیشتر به نظر می آید این اقدام جبرانی محسوب می شود. بعد از اینکه آمریکا نسبت به سیاست سیسی و مصر معترض بود و کمک هایش را قطع کرد این وضعیت پدید آمد و به همین دلیل سیسی هم تلاش کرد با نزدیک شدن به روسیه و به چین هشداری به آمریکا داده باشد. طبعا ارتش مصر نمی تواند از تسلیحات غرب دست بکشد و به همین دلیل با فرانسه قراردادهایی برای خرید کشتی های نظامی منعقد کرده است. ضمن اینکه به صورت همزمان هم با روسیه و هم با ایالات متحده در حال مذاکره است. 

همانطور که اشاره کردید سیسی از ادامه حضور بشار اسد در قدرت حمایت می کند در حالی که عربستان چنین باوری ندارد. از این منظر مواضع تهران و قاهره یکسان است. آیا بشار اسد می تواند پلی بهبود رابطه ایران و مصر باشد؟

فعلا زود است که چنین نتیجه ای بگیریم. اما این مضوع اهمیت دارد که جمهوری اسلامی ایران و مصر در مورد سوریه و سرنوشت اسد و حضور تروریست ها در آن منطقه موضع مشترکی داشته باشند. این موضوعات می توند زمینه ای را برای گفتگوهای بیشتر و عمیقتر در صحنه های دیگر منطقه میان تهران و قاهره ایجاد  کند. اما برای تحلیل عمیق و ماندگار باید تحولات دیگری در این عرصه رخ دهد.

معاون وزیر خارجه: اعدام نمر هزینه سنگینی را متوجه عربستان می کند

معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه با ابراز تاسف از خبرهایی مبنی بر تایید شدن حکم اعدام شیخ نمر، گفت: اعدام این روحانی برجسته هزینه سنگینی را متوجه عربستان سعودی می کند.

به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، حسین امیرعبداللهیان در واکنش به انتشار اخباری مبنی بر تأیید اعدام حکم شیخ نمر، آن را نگران کننده عنوان کرد.
وی با ابراز تاسف از انتشار چنین خبرهایی، اظهار داشت:عربستان سعودی هنوز پاسخ قانع کننده ای برای فاجعه منا و سوءمدیریت در حج تمتع که موجب کشته شدن هزاران مسلمان شیعه و سنی شد، نداده است .
معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه ادامه داد: وقایع ناگوار حج امسال و حمله نظامی ناکارآمد عربستان سعودی علیه مردم یمن ثابت کرده که شرایط این کشور مناسب نیست و رویکردهای تحریک آمیز و طایفه ای علیه شهروندانش به مصلحت حکومت سعودی نخواهد بود.
امیرعبداللهیان تاکید کرد: مقامات عربستانی از رفتارهای ماجراجویانه علیه مردم خود و کشورهای منطقه دست بکشند و در مسیر انصاف و عقلانیت حرکت کنند.
به گزارش ایرنا به نقل از پایگاه خبری روزنامه المحیط چاپ مصر، دادگاه های عالی و تجدید نظر عربستان روز شنبه حکم اعدام شیخ نمر عالم برجسته شیعیان این کشور را تایید کردند.
محمد نمر برادر شیخ نمر در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی نوشت: دادگاه های عالی و تجدید نظر عربستان، حکم اعدام شیخ نمر را تایید کردند.
وی افزود: حکم مذکور برای امضای نهایی و اجرای آن به وزارت کشور و دیوان پادشاهی سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان ارجاع داده شده است.
برادر شیخ نمر ضمن ظالمانه خواندن این حکم، خواستار آزادی وی شد.
این حکم در حالی تایید می شود که محافل مردمی عربستان اعتراضات گسترده ای به صدور اعدام در حق شیخ نمر کردند و سازمان عفو بین الملل و سازمان های حقوقی خواستار آزادی این روحانی شیعه عربستانی شدند.
شیخ نمر که برجسته ترین زندانی سیاسی عربستان به شمار می رود، در 23 مهر 1393 به اتهامات واهی ایجاد آشوب در کشور و محاربه، به اعدام با شمشیر در انظار عمومی محکوم شد.
این حکم با محکومیت گسترده بین المللی رو به رو شده است.
بر اساس این گزارش، اعتراض های شیعیان عربستان علیه حکومت این کشور از سال 2011 آغاز شد و شیخ نمر در سال 2012 به دلیل تایید این اعتراض های مسالمت آمیز بازداشت شد.

دستان بسته نشانه های ذلت دشمن

بعد از مدتها فکر کردن و کتاب خواندن ، امشب نشستم پای سیستم تا چند صفحه ای از بیان مساله ام را برای پایان نامه روایت کنم  .
میخواستم از چگونگی انتخاب موضوع پژوهش توسط دانشجویان در نوشتن پایان نامه  بنویسم . بنویسم که چگونه استاد راهنما انتخاب می کنند و پایان کار دانشجویی را چگونه می نگارند .
اینگونه به ذهنم آمد که پایان نامه دانشجو غوصی است که او در دانشهای فراگرفته اش می کند تا مروارید دانشش را از صدف یافته ها بیرون کشد و آن را عرضه کند . ... غوص ، غواص ...آه ، آه غواص . پایان کار غواصها ...
همه ی آنچه درذهن برای نوشتن بافته بودم فراموشم شد . تصویر 175 غواص عملیات کربلای چهار هنگام به آب زدن جلو چشمانم آمد . با هم گفتگو می کردند که : محمد اگر ندیدمت خداحافظ . علی اگر زودتر رفتی مرا شفاعت کن . حسین خطایم را ببخش تا آسوده به آب بزنم . صادق راستی یادت باشد بعد از عملیات یک کار واجب با تو دارم . تا نگی نمی زنم به آب . هوایی می شی . نه بگو . میخواهم برایت بروم خاستگاری ...
و وقتی به آب می زنند همه ی همه ی فکرشان ادای تکلیف الهی است .
نمی دانم چه شد که آن طرف آب عراقیها به استقبالشان آمدند . نمیدانم چه شد که ...
هرچه بود اسیر شدند . اسیر در جنگ تعریفی دارد . وقتی نیروی نظامی طرف مقابل به هردلیل در دام دشمن بیفتد آنگاه باید همچون اسیر باآن رفتار کرد . اما
چرا دشمن این مردان باغیرت را با دستان بسته زنده به گور کرد ؟ چرا قبل از ریختن خاک بر روی آنان سگهای حار را به جان آنان انداخت و آنان را با دستهای بسته به پیکرهای نیمه جان تبدیل کرد؟
نمی دانم . نمی دانم . آه ...
فقط می دانم که دشمن از حضور آنان در آنسوی آب به شدت به وحشت افتاده بوده .
دشمن فکر می کرد با بستن دستان آنان وزنده به گور کردنشان درس بزرگی به آنان می دهد . دشمن نمی دانست که روزی اینان با دستان بسته سفیرانی می شوند که زشتیهای کار ارتش بعث را به جهانیان معرفی کنند .
و امروز که این یکصدوهفتادوپنج نفر با دستان بسته به وطن بازگشته اند پیامهایی برای این ملت دارند .
می گویند : فراموش نکنید که روزی چگونه از ارزشهایمان دفاع کردیم . چشمانمان باز بود و دستانمان بسته .
فراموش نکنید که دشمن رحم ندارد و از زنده بودن ما بیزار است .
فراموش نکنید که ما مقاومت کردیم و کلامی در ایجاد رضایت دشمن نگفتیم که اگر می گفتیم جانمان را به در می بردیم .
می گویند : ما با غوصمان مرواریدی شدیم در دل صدف خاک . و پایان کارمان با غوص شما شروعی دوباره شد برای فریاد مقاومت در برابر دشمن .

از یاوه سرایی های وزیر تازه کار تا ابتکار وزارت خارجه برای تحقیر و تخفیف سعودی/

واکنش وزارت خارجه کشورمان به گستاخی های جبیر این بار متفاوت بود. کارشناسی از وزارت خارجه این بار به تحقیر وزیر سعودی بسنده و تاکید کرد: بهتر است مقامات سعودی قبل از این که وزیر خارجه عصبی٬ ناشی و بی تجربه آنها کاری دستشان بدهد به او نصیحت کنند

دیروز همزمان با عاشورای حسینی خبری در رسانه ها به نقل از یک کارشناس وزارت خارجه منتشر شد که نشان از واکنش به اظهارات چندین باره ضد ایرانی عادل الجبیر وزیر خارجه تازه کار عربستان سعودی داشت. [واکنش یک کارشناس مسایل منطقه به اظهارات وزیر خارجه عربستان]

واکنش وزارت خارجه کشورمان به گستاخی های جبیر این بار متفاوت بود. کارشناسی از وزارت خارجه این بار به تحقیر وزیر سعودی بسنده و تاکید کرده بود بهتر است مقامات سعودی قبل از این که وزیر خارجه عصبی، ناشی و بی تجربه آنها کاری دستشان بدهد به او نصیحت کنند.

عادل الجبیر شش ماهی است پس از خانه تکانی ملک سلمان صندلی سعود الفیصل را اشغال کرده است . سیاستمداری - خارج از حلقه فامیلی سعودیها- عصبی و تندخو و نسبت به سعود الفیصل، بسیار بی تجربه و ناشی که تلاش می کند با تورهای اروپایی و آسیایی تحول تازه ای به سیاست خارجی فرسوده سعودیها داده و رنگ و لعابی به چهرۀ مخدوش دیپلماسی این خاندان ببخشد. 

اگرچه کمتر کسی تصور می کرد با روی کار آمدن سیاستمداران تازه کار در عربستان از جمله عادل الجبیر، سفیر سابق این کشور در واشنگتن، مسیر دیپلماسی ریاض در راستای بهبود روابط با تهران حرکت کند اما به همان اندازه نیز انتظار نمی رفت که حکام جدید این چنین ناشیانه با اقدامات و موضع گیری های تند و گستاخانه، هر چه بیشتر بر آتش اختلافات بین دو کشور بدمند و جنگ لفظی و نیابتی بین دو کشور را گسترش دهند. 

بی منطق ترین قسمت از عملکرد وزیر خارجه جوان عربستان اظهارات او در خصوص دموکراسی و صلح است. او که کشورش در رأس ائتلافی عربی جنگ خونینی در یمن به راه انداخته و تاکنون دستاوردش 2571 کشته بوده و یا حمایت های مالی کشورش از وحشی ترین تروریست های دنیا در عراق و سوریه ناگوار ترین تراژدی بشری را رقم زده است امروز از دمکراسی دم می زند و راه حل سیاسی و فرایند آرام انتقال قدرت در سوریه را مطرح می کند. 

کشوری که هنوز نتوانسته مشکل منع رانندگی زنان در جامعه را حل کند و نقض حقوق شهروندی در این کشور صدای عفو بین الملل را نیز در آورده، از فرآیندی سخن می گوید که تاریخ کشورش هیچ پیش زمینه ای از آن ندارد. همین چند روز پیش بود که سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه ای اعلام کرد:« ما از شنیدن این مسئله که دادگاه های سعودی به تازگی شمار زیادی از اعضای جمعیت سعودی حقوق مدنی وسیاسی را به مجازات هایی از هشت تا 10 سال زندان محکوم کرده اند، ‌نگران هستیم.»

آمار لفاظی های جبیر طی ماههای اخیر از شماره خارج است؛ (اینجا) همین پنج ماه پیش بود که در حاشیه نشست کمپ دیوید بین باراک اوباما رییس جمهور آمریکا و شیوخ عرب او مدعی شد رفتارهای نمایشی ایران در منطقه باید متوقف شود.

هفته گذشته نیز وزیر خارجه عربستان در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای آلمانی خود طی سخنانی به ایران تاخت و با وجود حضور نظامیان اشغالگر سعودی در بحرین و یمن، به ‌زعم خود تهران را اشغالگر قلمداد کرد. (اینجا)

روز گذشته نیز وزیر امور خارجه عربستان سعودی بار دیگر بر تلاش این کشور برای مقابله با آنچه تحرکات ایران در منطقه خواند تاکید کرد.

الجبیر که به چند کشور آسیایی از جمله اندونزی، سنگاپور و مالزی سفر کرده است بر اصرار عربستان برای مقابله با هر نوع فعالیت ایران در منطقه تاکید کرد. وزیر خارجه عربستان سعودی می گوید: عربستان همه توان سیاسی، اقتصادی و نظامی خود را برای دفاع از ملت و خاک خود به کار می گیرد.

ناظران بین المللی بر این باورند عربستان سعودی در سیر تحولات اخیر به اهدافی که مدنظر داشت، دست نیافته است. سعودیها آنگونه که انتظار داشتند، در سوریه به اهدافشان دست نیافتند، مقامات عربستان ورود روسها به جنگ سوریه را محکوم می کنند و بر این باورند که اوضاع زین پس با ورود روسها بغرنج تر خواهد شد.

واکنش ایران به لفاظی های جبیر چه بوده است؟

تقریبا همه لفاظی های وزیر امورخارجه عربستان با واکنش های به موقع وزارت خارجه ایران مواجه بوده است.  مرضیه افخم، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان تاکنون در چند نوبت، پاسخ موضع گیریهای تند عادل الجبیر را داده است. (اینجا) افخم در اولین واکنش خود به وزیر سعودی یادآور شده بود: مقام سعودی درحالی مدعی دخالت ایران در یمن می باشد که بیش از چهل روز است کشور یمن برای تامین منافع ریاض و هم پیمانانش بی وقفه هدف حملات نظامی قرار دارد و با محاصره کامل زمینی، دریایی و هوایی به گروگان گرفته شده است.

سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان همچنین پیشتر گفته بود: ‌امید می‌رفت در پی موفقیت مذاکرات هسته‌ای و اقبال جهانی به روش گفتگوی سازنده فراگیر برای حل و فصل مسالمت آمیز مشکلات منطقه، برخی رویکردهای انحصار طلبانه و غیر منطقی از سوی همسایه جنوبی ما نیز کنار گذاشته شود ولی متاسفانه بنظر می‌رسد برخی در درک شرایط و روندهای سازنده منطقه‌ای مشکل دارند و خیال محال تغییر همه جهان و جهانیان برای رضایت خود را دارند. (اینجا)

دستگاه دیپلماسی کشورمان همچنین در واکنش به سخنان چند روز پیش عادل الجبیر در مورد آینده سیاسی سوریه، آن را ادبیاتی سخیف و خارج از عرف دیپلماتیک درباره سرنوشت سایر ملتها دانست و یادآور شد که همین نگاه باعث شده چند کشور و ملت منطقه از جمله سوریه و یمن گرفتار جنگ و افراط گرایی سازمان یافته شوند. (اینجا)

این بار اما واکنش وزارت خارجه کشورمان به گستاخی های جبیر متفاوت بود. کارشناسی از وزارت خارجه این بار به تحقیر وزیر سعودی بسنده و تاکید کرد: بهتر است مقامات سعودی قبل از این که وزیر خارجه عصبی٬ ناشی و بی تجربه آنها کاری دستشان بدهد به او نصیحت کنند که به اندازه وزن خود و سنجیده سخن بگوید و حد بردباری مردم بزرگ ایران را نیازماید. (اینجا)

به نظر می رسد وزارت خارجه کشورمان به این نتیجه رسیده است که عادل الجبیر قصد دارد هر بار با این لفاظی ها ایران را به موضع گیری تازه ای وادار نماید و سپس با اتکاء به این موضع گیری لفاظی های جدید و مانورهای تبلیغاتی تازه ای را علیه کشورمان سامان دهد. 

در اینکه نمی توان لفاظی های این وزیر خارجه متوهم را به بهانه ناشیانه بودن یا تازه کار بودن به پاسخ گذاشت اما این سوال و ملاحظه نیز درجای خود می تواند درست باشد که چرا کشور قدرتمندی مانند ایران باید هر بار مواضعی در سطح سخنگوی دستگاه دیپلماسی خود اتخاذ کند که جایگاه قابل توجهی در تعیین رویکرد و راهبرد نظام اسلامی دارد.

از این منظر، بد نیست که هر از چندگاهی پاسخ اظهارات بی منطق و بی ارزش عادل الجبیر را نه همتای ایرانی او و نه حتی سخنگوی وزارت خارجه بدهد بلکه در همین حد که یک کارشناس منطقه ای در وزارت خارجه به او جایگاهش را یادآوری کند کفایت می کند و این می تواند نوعی بی محل کردن و تخفیف شأن وزیر خارجه سعودی ها تعبیر شود. 

با این همه این روش نباید جایگزین اتخاذ مواضع مقتدرانه از سوی دستگاه دیپلماسی کشور نسبت به یاوه سرایی های این وزیر جوان سعودی شود همانگونه که تا کنون نیز رویه وزارت خارجه کشورمان بوده است لازم است تا سعودی دریابد که در جدیت جمهوری اسلامی ایران نسبت به گستاخی های ریاض میان همه جناح ها و جریان های نظام جمهوری اسلامی ایران وحدت نظر وجود دارد.

اویـــــــی کــــــه مـــــــا نـــشـــدهـــ..

درد هایم یکی دو تا نشده
عُقده هایم هنوز وا نشده

همچو مُرغی که سر کنده
بند ها زِ من جدا نشده

بگذارید خنده ای بکنم
زین مصیبت که تا نشده

حرفهایم چقدر سنگین است
در گلویی که ها نشده

عشق را پـرده در بـپـوشانید
نزدِ اویی که "ما" نشده

لب بدوزید در پـسِ اسرار
تا قیامتی به پا نشده

کاخ بتهای خود زمین بزنید
تا عِمارتی بنا نشده

عمر خویشتن تلف نکنید
زآنچه رفته قضا نشده

بیش از این مُعطّلت نکنم
آدمی از خــدا جــــدا نــشـده